Hangi güç, iktidar partisinin yerel siyaset aktörlerinin bile savunamadıkları bir projeyi Çarşamba Ovasının bağrına hançer gibi saplayabiliyor? Çarşamba Biyokütle Enerji Sanralinin kısa tarihi bize bu sorunun ip uçlarını veriyor…

Geçtiğimiz günlerde hukuktan kaçırılarak yapılan bir tesis mahkeme kararıyla mühürlendi.

Siyaset, sermaye ve bürokrasinin yasa ve yönetmelikleri yok sayarak bütün zorlamasına rağmen halkın yaşam alanlarına sahip çıkması, meslek odaları ve çevre örgütlenmeleri ile birlikte bilim ve cesaretle mücadele yürütmesi, yerel mahkemede yargıçların vicdanında karşılığını buldu.

Çarşamba biyokütle enerji santralının kısa tarihi bize gösteriyor ki; sağlam  bilimslel ve hukusal verilerle sürdürülen bir hukuk mücadelesiyle, hukukun adilce uygulanması talebini ısrarla sürdürmek en doğru yoldur. Saray rejiminin iktidar mensuplarından medet ummak boşa emek, zaman ve itibar kaybıdır.

Çarşamba Ovası’nın ortasında, tarımsal sit alanı statüsü kazanmış bir alanda tarım dışı bir tesis, hem de  çok büyük bir biyokütle enerji santralı projesi nasıl gündeme geldi, inşaatı nasıl tamamlanabildi?

Çarşamba Ovasında ikamet eden ve tarımla uğraşan bir vatandaş kendisine ait tarım arazisi üzerinde taban alanı 75 metrekareden büyük bir yapı yapamaz, 5 dönümden küçük parselasyon yapamaz, 10 metreden derin sondaj yapamazken; nasıl oluyor da bir şirketin (Oltan ve Köleoğlu Elektrik ve Enerji Üretimi T.A.Ş. – kısaca OKE) 181 dönümlük tarımsal arazide, günde 630 ton ağaç, sap, kabuk vs yakmasına, 38 ton kül çıkartmasına, 1500 metreküp yerlatı suyu tüketmesine, bu işlemler esnasında da kömür ile çalısan termik santrallerden %150 daha fazla azot oksit, %600 daha fazla uçucu organik bilesenler, %190 daha fazla partikül madde ve %125 daha fazla karbon moonoksit yaymasına  izin verilebiliyor?

Samsun Büyükşehir Belediyesi nitelikli tarım alanı olarak tescillenmiş bir alanda çevre düzeni planında değişiklik yapmaya gerek duymadan, şirketin talebi üzerine nazım imar planı değişikliğini nasıl onaylayabiliyor?

Samsun Valiliği, aynı mahallede birbirinden ayrı parsellerde, biyokütle enerji tesisi ile tesisin hammadde depolama alanını birbirinden bağımsızmış gibi değerlendirerek ÇED mevzuatını zorlayan bir yorumla ÇED Gerekli Değildir kararını nasıl verebiliyor?

Çarşamba İlçe Belediye Meclisi biyokütle enerji santralı için uygulama imar planını onaylamakla kalmıyor, santral için gerçeğe aykırı tarımsal depo ruhsatı vererek inşaata nasıl onay verebiliyor ve üstelik bütün bu süreçler yöre halkından gerçek bilgiler gizlenerek, aldatılarak gizlenerek yürütülebiliyor?

Çevre örgütlerinin ve meslek odalarının projenin bütün boyutlarını ortaya koyarak yöre halkıyla birlikte eylemler başlatması, projenin sağlam bilimsel ve hukusal verilerle mahkeme salonlarına taşınması yerel siyaset üzerinde etkilerini hemen gösteriyor.

Örneğin yükselen halk tepkisi karşısında Çarşamba Belediye Başkanı “biz zurnanın son deliğiyiz”, Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı “Samsun’da çevreyi kirletmeyen ve binanın yapıldığı alan kadar yer alan kaplayan bir şey”, Samsun Milletvekili Fuat Köktaş “zararı olursa şalteri indiririz”,  AKP Genel Başkan Yardımcısı Samsun Milletvekili Çiğdem Karaaslan “ıncığına cıncığına bakıldı” demek zorunda kalıyor.

Hangi güç, iktidar partisinin yerel siyaset aktörlerinin bile savunamadıkları bir projeyi Çarşamba Ovasının bağrına hançer gibi saplayabiliyor? Çarşamba Biyokütle Enerji Sanralinin kısa tarihi bize bu sorunun ip uçlarını veriyor.

Ekonomik krizin en şiddetli döneminde, 10 Ağustos 2018 tarihinde düzenlenen Samsun İl Ekonomi Toplantısında, Çarşamba Ovasının tarımsal niteliğine aykırı olarak sermayenin sınırsız talanına açılması için zemin hazırlığının ip uçları veriliyor.

2018 Kasım Ayı sonunda şirketin, Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü nezdinde imar planı için girişim başlattığını ve pek çok Bakanlığı ilgilendiren tüm işlemleri yaklaşık beş ay gibi kısa bir sürede tamamlayarak, 2019 Mart Ayı sonunda biyokütle santralı arazisinin tapu işlemlerini tamamladığını görüyoruz. Söz konusu tarih aralığı 31 Mart 2019 yerel seçimleri ile kamuoyunun meşgul olduğu bir dönemdir aynı zamanda.

31 Mart 2019 yerel seçimlerinden sonra göreve gelen Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı, Çarşamba Belediye Başkanı ve oluşan Belediye Meclislerinin şirket lehine imar planlarını derhal onaylanması kararların çok önceden verildiğini göstermesi bakımından son derece önemlidir.

Kıscası saray odaklı iktidar çevreleri ve sermayenin ekonomik kriz bahanesiyle ülkenin pek çok yerinde en hassas yaşam alanlarımızda olduğu gibi Çarşamba Ovasını da talan edilecek alanlar içerisine eklediği görülüyor. AK Partinin yukarıdan aşağıya, yerelden genele Çarşamba Biyokütle Santralı kurulumundaki sorumluluğu çok açık ve net ortadadır.

Bilinmesi gereken hususlardan biri de Çarşamba BES, 27 MW kurulu gücü ile yılda yaklaşık 200.000 GWh elektrik üretebilecek. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) mevzuatından faydalanarak Çarşam BES’in yılda üreteceği yaklaşık 200.000 GWh elektriğin tümüne 13,3 – 16 $cent arasında bir fiyattan, devlet on yıl boyunca alım garantisi veriyor. Yılda en az 25 Milyon $’lık bir ticaret söz konusu.

Bu aşamada Çarşamba Ovası’nın ortasında bir sermeye grubuna imtiyazlı alanlar yaratan iktidar partisi yönetici ve milletvekilerinden  medet ummak, yargının bağımsızlığına olan güveni hepten yok saymak demektir. Çarşamba Ovasının ortasındaki biyokütle (termik) enerji santralından doğrudan veya dolaylı zarar göreceği için mücadelede eden emek veren halka saygısızlıktır, alay etmektir.

Hiç bir maddi çıkarı olmadığı halde özveri ile projeye karşı davaları yürüten avukatlara, bilimi kamu yararına kullanan meslek odalarına haksızlıktır. Ve boşa enerji ve vakit kaybıdır.

Mevcut durum itibariyle; imar planlarına ilişikin yerel mahemede dava halen devam etmekte, Valiliğin “ÇED Gerekli Değildir” kararı ise yerel mahkemece iptal edilmiş, Danıştay’da temyiz aşamasıdır. Devam eden mahkeme süreçlerine sarayın müdahale etmesi çağrılarından kaçınmak, hukukun, akıl, bilim ve vicdandan yana karar vermesini kolaylaştırmak için çaba sarf etmek, kişi, kurum, parti, dernek, platform vs gözetmeksizin ovayı kirletecek uygulamalara karşı mücadelede saf tutan herkesle birlikte hareket ederek mücadeleyi yükseltmek gerekmektedir.

Yaşasın birlikte mücadele ve birlikte yaşam…

Çarşamba Biyokütle Enerji Sanralinin Kısa Tarihi

• 10 Ağustos 2018: Samsun Valisi başkanlığında yapılan Samsun İl Ekonomi Toplatısı; Samsun Çarşamba Havalimanı’ndan Yeşilırmak’a kadar olan bölgenin sanayi alanı olarak kullanılıp kullanılmayacağı gündeme alındı.
• 29 Kasım 2018 : Oltan ve Köleoğlu Elektrik ve Enerji Üretimi T.A.Ş. tarafından Samsun Büyükşehir Belediyesine ve Çevre Şehircilik İl Müdürlüğüne başvuru yapılarak; Eğercili Mahallesi içine biyokütle enerji santrali kurmak üzere imar planı talebinde bulunuldu. Samsun Büyükşehir Belediyesi tatarafından ilgili kurumlara imar değişikliği görüşleri soruldu.
• 06 Mart 2019 : Samsun Valiliği Toprak Koruma Kurulu tarafından biyokütle enerji tesisi hammadde açık depolama sahası için tarım dışı amaçla kullanalma izni verildi. İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından köy yerleşik alanı olması gerekçe gösterilerek, Eğercili Mahallesindeki parseller kurulun onayına sunulmadı.
• 27 Mart 2019 : Eğercili Mahallesi sınırları içerisinde toplam 33 dönümü bulan bu parseller için şirkete  tapu devri yapıldı.
• 30 Mayıs 2019 : Şirket tarafından Samsun Büyükşehir Belediyesine başvuruda bulanarak Eğercili Mahallesi 108,109, 110 ve 111 nolu parseller üzerinde biyokütle enerji tesisi kurmak üzere imar planı teklifinde bulunuldu.
• 12 Temmuz 2019 : Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından şirket talebi doğrultusunda 1/5000 lik nazım imar planını onaylandı.
• 05 Eylül 2019 : Çarşamba Belediye Meclisi tarafından 1/1000 lik uygulama imar planı onaylandı.
• 26 Eylül 2019 : Çarşamba Belediyesi tarafından biyokütle tesisine, 5280 metrekare alanda depo inşaat ruhsatı verildi.
• 26 Eylül 2019 : Samsun Mimarlar Odası tarafından biyokütle enerji tesisi için Çarşamba Beldiyesinin verdiği depo inşaatı ruhsatının iptali ve şmar planının yürütmesini durdurma davası açıldı.
• 02 Ekim 2019 : Samsun Valiliğinin Çarşamba Biyokütle Enerji Santralı için ÇED Gerekli Değildir kararının iptali isteni ile 2019/199 sayılı dava SAMÇEP’in desteği ile açıldı.
• 02 Ekim 2019 : Samsun Valiliğinin biyokütle enerji santralı için ÇED Gerekli Değildir kararının iptali isteni ile 2019/200 sayılı davalar Çarşamba Çevre ve Çifçiler Derneği ÇARÇED’in desteği ile açıldı.
• 02 Ekim 2029 : Samsun Valiliği Toprka Koruma Kurulunun hammadde açık depolama sahasının tarım dışı kullanımına zin veren kararın iptali için 2019/201 esas sayılı dava ÇARÇED’in desteği ile açıldı.
• 12 Ekim 2019 : Samsun Valisi, Samsun Akademik Odalar Birliğini ziyaret etti. biyokütle santralının çevresel ve sağlık etkileri konusunda bilgilendirme yapıldı.
• 15 Ekim 2019 : Samsun Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından, Çarşamba Belediye meclisinin 1/1000 lik uygulama imar planı onaylandı.
• 07 Ekim 2019: AK Parti Samsun Milletvekili Çiğdem Karaaslan, biyokütle enerji santralı ve piroliz tesisinin bilimsel yönden araştırılması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan uzman heyet istedi.
• 18 Ekim 2019: Samsun Valiliğinin Çınarlık C6 Grup Karbon – Piroliz tesisi için ÇED Gerekli Değildir kararının iptali istemiyle Samsun 3. İdare Mahkemesinde 2019/296 esas sayılı dava SAMÇEP’in desteği ile açıldı. 
• 22 Ekim 2019 : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı heyetinin Çarşamba Biyokütle Enerji Santrali (Eğercili) ve Piroliz Tesisi (Çınarlık) için olumlu raporu kamuoyuna duyuruldu.
• 23 Ekim 2019 : SAMÇEP (Samsun Çevre Platformu), SAMKON (Samsun Sivil Toplum Kuruluşları Konfederasyonu), Ayvacık ve Terme Ziraat Odaları tarafından sanral karşıtı miting düzenlendi.
• 24 Ekim 2019 : Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye Çarşamba Ovası üzerinde helikopter turu ile yeni sanayi alanları tanıtıldı.
• 03 Kasım 2019 : AK Parti Samsun İl Başkanlığı 82. İl Danışma Kurulu Toplantısı; AK Parti Samsun Milletvekili Çiğdem Karaaslan ”ıncığına, cıncığına bakıldı rapor olumlu” şeklinde açıklamada bulundu.
• 12 Kasım 2019 : Samsun 3. İdare Mahkemesi 2019/201 esas sayılı davada Çarşamba Biyokütle Enerji Santralı hammadde açık depolama sahasında tarım dışı faaliyetin yürütmesi durduruldu.
• 22 Aralık 2019 : Çarşamba Çevre ve Çiftçiler Derneği ÇARÇED kuruldu.
• 07 Ocak 2020 : Çarşamba Belediyesi tarafından, biyokütle enerji tesisi için verilen depo ruhsatı, entegre sanayi tesisi olarak değiştirildi.
• 17 Mart 2020 : Samsun 3. İdare Mahkemesi 2019/199 ve 200 esas sayılı davalarda Samsun Valiliğinin ÇED Gerekli Değildir kararını iptal etti.
• 18 Mart 2020 : Samsun 3. İdare Mahkemesi 2019/516 esas sayılı davalarda imar planlarının yürütmesini durdurdu.
• 30 Nisan 2020 : Samsun Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi 202/153 esas sayılı kararla 2019/516 esas sayılı davada verilen yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.
• 11 Mayıs 2020 : Samsun 3. İdare Mahkemesinin 2019/199, 200 ve esas nolu iptal kararları gereği Samsun Valiliği tarafından Çarşamba Biyokütle Enerji Santralı Mühürlendi.

Danıştay 6. Dairesinde 2020/4229 esaslı sayılı dava ile temyiz süreci devam etmektedir.

Yazının yayınlama sürecinde;

Kimya Mühendisleri Odası (KMO) Samsun Şubesi; OKE tarafından hazırlatılan Çarşamba Biyokütle Elektrik Santralı Proje Tanıtım Dosyasında belirtilen biyokütle ürünlerinin yanması durumunda %96 verimle çalışacağı idia edilen elektrostatik filtrelere rağmen yanma esnasında kullanılacak hava oranlarına bağlı farklı yanma senaryoları hazırladığı sitokiyometri raporu ile; partikül madde (PM1, PM2.5, PM10) ve ağır metaller, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), metan dışı uçucu organik bileşikler, kalıcı organik bileşikler ve karbon monoksit dahil olmak üzere pek çok zararlı kirleticileri yayarak insan sağlığına ve çevreye zararlı olacağını, biyokütle enerji santrallerinin fosil yakıtlı santrallerden daha fazla CO2 yayacaklarını bir kez daha basına servis etti.

KMO’nun bu raporu üzerine, OKE tarafından Samsun yerel basınına sayfalarca haber ve ilanlar verilerek doğrudan yakma yöntemi ile elektirk üretecek Çarşamba BES’in 27 MW güçle Türkiyenin kendi türünde en büyüklerden biri olacağı bilgisine değinmeden farklı üniversitelerden akademisyenlerin biyokütle atıklarından çıkan metan gazının değerlendirilmesini olumlayan raporları ile kamuoyu yaratmaya çalışılarak, KMO Samsun Şube Başkanı Sayın Osman Nuri Pilgir “hükümete olan düşmanlıklarını iş insanları üzerinde çıkarmaya çalışmak”la itham edilerek istifaya davet edildi. OKE’nin bu açıklamasına karşılık SAMÇEP, KMO, TMMOB ortak tavır alarak mücadeleyi sürdürüyor…