Lancet Komisyonu tarafından toplanan veriler, kirliliğin dünya çapında insan sağlığı ve erken ölümler açısından en önemli çevre riski faktörü olduğunu ve 2019’da her 6 ölümden birinin sebebinin kirlilik olduğunu ortaya koydu. Saygın tıp dergilerinden The Lancet’in 2015’teki çevre kirliliği ve sonuçları raporunu güncellediği son araştırmasına göre, dünyada her yıl ortalama 9 milyon insanın kirlilik yüzünden erken öldü.

Sadece -kirlilikten en çok etkilenen ülke listesinin başındaki- Hindistan‘da 2019 yılında 2 milyon 300 bin kişi kirlilik yüzünden zamanından önce öldü. Bu insanların 1,6 milyonu hava kirliliği, yarım milyonu da su kirliliği nedeniyle yaşamlarını yitirdi.

Komisyonun 2015 yılında hazırladığı kapsamlı kirlilik ve sağlık raporuna güncelleme niteliğindeki son araştırmada, aşırı yoksullukla ilişkili, söz gelimi ev içi hava kirliliği ya da su kirliliği gibi faktörlerden ölümlerde bir azalma meydana geldi.

Fakat, sanayi kirliliği, genel hava kirliliği ve zehirli kimyasal maddelerin yol açtığı kirlilikten ölümlerde meydana gelen artış yüzünden, toplam sayıların gerilemediği belirlendi.

Küresel olarak ev içi ve genel ortam kirliliğinin 2019 yılında toplam 6 milyon 700 bin kişinin ölümüne yol açtığı kaydediliyor. Rapora göre su kirliliği aynı yıl 1 milyon 400 bin kişinin, sadece kurşun kirlenmesi ise 900 bin kişinin zamansız ölümüne yol açtı.

Sanayileşme ve kentleşmenin sonucu olarak ortaya çıkan bu tür “modern kirlilik” türlerinin yol açtığı ölümler, araştırmaya göre 2015 yılından bu yana yüzde 7 artış göstermiş.

2000 yılı başlangıç alınırsa bu tür kirliliklerden ölümlerde yüzde 66’nin üzerinde yani çok daha vahim boyutta bir artık gözleniyor.

Araştırmaya göre dünya çapında kirlilik yüzünden ölümlerin yüzde 90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşanıyor ve listenin başında 2,36 milyon ile Hindistan var. Onu, 2,1 milyon ile ikinci sırada Çin izliyor. ABD ise 142 bin 883 kayıpla en fazla kirlilik kaynaklı hastalıklardan ölüm görülen ülkeler arasında 7. sırada yer aldı.

Tehlikeler ve uyarılar

Lancet’in son araştırmasında yıllardır Birleşmiş Milletler kurumları ve bu konuda çalışan diğer örgütler, hükümetler ve bireylerin devam eden çabalarına rağmen kirlilik konusunda genel olarak ve özellikle de bu sorunun en ağır yaşandığı düşük ve orta gelirli ülkelerde çok az gerçek ilerleme sağlanabildiği kaydediliyor.

Raporda kirlilik ve kirlilikle bağlantılı hastalıkların kontrol altına alınması için acilen adım atılması, eylem planlarında özellikle hava kirliliği ve kurşun-kimyasal atık kirliliğine odaklanılması çağrısı yapılıyor.

Dünya genelinde 2019’daki kirlilik kaynaklı hastalıklardan ölüm oranı 100 bin kişide 117 olurken ABD’de bu oran 43,6 olarak gerçekleşti.

Çad ve Orta Afrika Cumhuriyeti, 100 bin kişide yaklaşık 300 kirlilik kaynaklı hastalıklardan ölümle ilk sıralarda yer aldı, Brunei, Katar ve İzlanda ise 15 ila 23 ile bu konuda en düşük ölüm oranlarına sahip ülkeler oldu.

2000’de yaklaşık 2,9 milyon, 2015’te de 4,2 milyon kişinin ölümüne yol açan endüstri kaynaklı hava kirliliği, 2019’da ise 4,5 milyon kişinin hayatına mal oldu.

Araştırmada, 2019’da, 1,4 milyon ölüme neden olan su kirliliği, 900 bin ölüme neden olan kurşun kirliliği öne çıktı.

Kirliliğin, iklim değişikliği, bio-çeşitlilik kaybı gibi diğer iki önemli meseleyle yakından bağlantılı olduğu hatırlatılıyor. Kirliliğin de tıpkı diğer ikisi gibi yerel sorunlar olmadığı ve küresel çapta önlemler gerektirdiği vurgulanıyor.

BBC