Kovid-19 salgınına rağmen fabrikalarda üretimin devam ettiği Manisa’da can kaybı ve vaka sayıları endişe verici boyutta. Önlemler ise “Maske tak” demekten ibaret. Koronavirüs vakaları nedeniyle 7 işçinin hayatını kaybettiği Vestel, koronavirüs aylarını da kapsayan yılın ilk yarısında kârını 17 kat artırdı.

YÜZDESEL KÂRDA VESTEL BİRİNCİ, 13 ŞİRKETİN KÂRI 1 MİLYAR LİRANIN ÜSTÜNDE

Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi altında işlem gören şirketlerin net kârı, ilk yarıda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,7 azalarak 34 milyar 922 milyon liraya geriledi. Borsada işlem gören şirketlerin 2020’nin ilk yarısında elde ettiği net kâr, koronavirüs pandemisi nedeniyle geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 10.7 azaldı. Böylece 2019’un ilk yarısında 39 milyar 96 milyon lira olan şirketlerin toplam net kârı, bu yılın aynı döneminde 34 milyar 922 milyon liraya indi.

Açıklanan verilere yüzdesel olarak bakıldığında ise net kar artışında ilk üç sırayı Vestel, Türk Traktör ve Güneş Sigorta’nın aldığı görüldü. Yaklaşık olarak net kar Vestel’de 17, Türk Traktör’de 8 ve Güneş Sigorta’fa 6 katına çıktı. Bu dönemde, Koç Holding, VakıfBank, Garanti Bankası, İş Bankası, Akbank, Yapı Kredi Bankası, Sabancı Holding, ASELSAN, Halkbank, Turkcell, Enka İnşaat, Türk Telekom ve BİM Birleşik Mağazalar olmak üzere 13 şirket net kârını 1 milyar liranın üzerine taşıdı.

BIST 100 endeksi altında işlem gören ve bilanço açıklama dönemi kapsamında finansal sonuçlarını paylaşan 96 şirketten 77’si ilk yarıda net kâr elde etti. Kalan 19 şirket ise net zarar yazdığını duyurdu. Açıklanan sonuçlara göre, söz konusu şirketlerden ilk yarıda en fazla net kâr elde eden 4 milyar 431.2 milyon lirayla koç Holding oldu. Açıklanan verilere yüzdesel olarak bakıldığında ise net kar artışında ilk üç sırayı Vestel, Türk Traktör ve Güneş Sigorta’nın aldığı görüldü. Yaklaşık olarak net kar Vestel’de 17, Türk Traktör’de 8 ve Güneş Sigorta’fa 6 katına çıktı.

“PATRONLAR İŞÇİLERİN HAYATINI HİÇE SAYIYOR”

Manisa OSB Başkanı Sait Türek‘in bir yerel kanalda yaptığı “İşçilerin mesai bittikten sonar tedbirlerini unutup fabrikalara virüs taşıyor, Manisa OSB bünyesinde bir pansiyon inşa edip işçileri dışarıya bırakmasak mı” tarzındaki açıklamalarını eleştiren Uzbek, “Koronavirus pandemisinde bütün topluma ‘evde kal’ çağrısı yapılırken, ‘yeter ki çarklar dönsün’ mantığıyla işçileri bu çağrının dışında tutarak hayatlarını hiçe sayan patronlar, yeterli önlemleri almadıkları yetmezmiş gibi bir de suçu işçilere atarak çalışma kampları kurmanın planları içerisindeler” dedi.

SENDİKALARDAN İHMALLERİ PROTESTO İÇİN BASIN AÇIKLAMASI

Manisa Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Vestel fabrikasında normalleşme sürecinin ardından yüzlerce işçinin Kovid-19 testinin pozitif çıkmasının ardından DİSK‘e bağlı, Cam Keramik-İş, Tekstil-İş, Gıda-İş Sendikaları üyeleri ve işyeri temsilcilerinin katılımıyla Manolya Meydanı’nda basın açıklaması gerçekleştirildi.

Kitle adına konuşan DİSK/Gıda-İş Genel Merkez Yöneticisi Mazhar Uzbek, Turgutlu Lezita, Vestel gibi fabrikalarda yüzlerce işçinin koronavirüse yakalandığını belirterek, “Vestel’de bugüne kadar ona yakın işçinin virüsten dolayı hayatını kaybettiği bilgisini almış bulunmaktayız. Arkadaşlarımızın giderek salgına yakalanmasına rağmen üretimin devam ettiği süreçte işçi ve emekçilerin üzerine yıkılan krizin faturası fabrikalarda çalışan arkadaşlarımızı daha da zor duruma düşürüyor” diye konuştu.

MANİSA OSB VE VESTEL’DEKİ KOVİD-19 SALGIN DEĞERLENDİRMESİ 

Salgına rağmen işçilerin fabrikalarda çalıştırıldığı Manisa’da ölüm ve vaka sayıları endişe verici boyutta. Manisa Tabip Odası Başkanı Şahut Duran “Sahada çalışan arkadaşlarımızdan aldığımız bilgiler doğrultusunda her geçen gün vaka sayısı artmakta. Sadece Manisa’da günlük 200-300 arası yeni vaka tespit ediliyor” dedi. 

Manisa OSB’de Kovid-19 vakalarının artışı dikkat çekiyor. Sadece Vestel’de değil birçok yan sanayi fabrikasında da durum kötü. Manisa Tabip Odası Başkanı Sahut Duran konuya ilişkin şu değerlendirmede bulundu:

“Dönem dönem bazı fabrikalarda çok yaygın ve hızlı artışlar oldu. Küçük ölçekli fabrikalarda üretime 2 hafta ara verildiği oldu. Vestel’de 16 bine yakın işçi çalıştırıyor ve 12 saat gibi çok yoğun bir çalışma sistemi var. Son dönemlerde yoğun bir işçi alımı da oldu, dolayısıyla fiziksel mesafenin korunmasının olanaksızlaştığı bir ortamda üretim devam ediyor. Bütün bunlar vakaların artışına da yansıdı, ölümler oldu. Son bir iki aydır işçiler seslerini duyurmaya çalışıyor.”  

Manisa Organize Sanayi Bölgesi‘nde ve Vestel fabrikalarında Kovid-19 salgınındaki artış üzerine Türk Tabipleri Birliği (TTB) Manisa’da Organize Sanayi Bölgesi başta olmak üzere üretim alanlarında sorunu değerlendirmek üzere heyet oluşturdu. İşçilerle, işyeri temsilcileri ve işyeri hekimleri ile görüşen heyet rapor yayımladı. Pandeminin başından beri yaşam için gerekli temel üretim dışında kalan çalışma alanlarının bir süreliğine durdurulması çağrısı yapan TTB, kritik alanlar dışında üretimin durdurulması çağrısını yineledi.

TTB Merkez Konseyi, Manisa Tabip Odası, TTB İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Kolu ve TTB Halk Sağlığı Kolu’ndan temsilcilerin olduğu heyet, 18 Ağustos 2020 tarihinde, farklı firmalardan işçiler, işyeri temsilcileri (sendika temsilcileri) ve işyeri hekimleri ile görüştü, heyet tespitlerini ve çözüm önerilerini raporlaştırdı.

Raporda Manisa’da bulunan Manisa OSB, Muradiye OSB ve yan sanayi bağlantılarıyla orta küçük işletmelerde, ortalama 160 binin üzerinde işçinin çalıştığı, Manisa OSB’de 60 bin işçinin, 200’ün üzerinde işletmenin ve 40’a yakın İşyeri Hekiminin bulunduğu belirtilerek Vestel’de 19 bin civarında işçi çalıştığı ve 11 işyeri hekimi bulunduğu bilgisi verildi. Vestel’de 12 saatlik 2 vardiya halinde çalışıldığı, diğer firmalarda farklı çalışma sistemi (3’lü vardiya, normal mesai) bulunduğu aktarılan raporda bir vardiyada bazı fabrikalarda 100 ila 200 işçi çalışırken, Vestel’de bir vardiyada 1500 işçinin çalıştığı belirtildi. Servislerin ise yüzde 60’ının İzmir’den geldiği bilgisi yer aldı.  

SENDİKA TEMSİLCİLERİ ALINAN TEDBİRLERİN YETERSİZLİĞİNE DİKKAT ÇEKTİ 

Rapora göre sendika temsilcileri Organize Sanayi Bölgesindeki koşulları şöyle sıraladı:

• “Sendika temsilcileri servislerin birçok işletme tarafından ortak kullanıldığını, şoförler değişirken ve seferlerden önce veya sonra araçların uygun dezenfeksiyon işlemine tabi tutulmadığını,
• Özellikle 1 Haziran sonrası servislerde yan yana oturma düzenine geçildiğini, sadece Vestel’de COVID-19 (+) olgular ve ölümlerin başlamasından sonra, aralıklı oturma düzenine geçildiği ifade edildi. 
• Şehirde, Organize Sanayi Bölgesinde çalışan tüm işçilerin aynı duraklardan servislere bindiğini, bu sırada izdiham yaşandığını, fiziki temasların olduğunu, 
• Organize Sanayi Bölgesinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının çalışmadığının, dolayısıyla işçi temsilcilerinin alınacak tedbirler konusunda bir katkısı olamadığı gibi, işverenlerin de işçi sağlığı ve güvenliğine yeteri kadar önem vermediğini,  
• Soyunma dolaplarının çok dip dibe olduğu, hatta bir dolapta iki işçinin soyunup giyindiğini, fiziksel mesafenin ortadan kalktığını,
• Vestel dışında tüm Organize Sanayi Bölgesinin aynı OSGB’den hizmet aldığını, işçilerin, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarına ulaşmasında sıkıntılar yaşandığını,  
• Organize Sanayi Bölgesinde genel olarak maske konusunda sıkıntılar yaşandığını, bazı yerlerde haftada 5 maske verildiğini,  
• Bazı işletmede iş kazası bildirimlerinin de yapılmadığını ifade ettiler.”

• Bazı işletmede iş kazası bildirimlerinin de yapılmadığını ifade ettiler.”

Önceki yıllarda Vestel’de, sendikal faaliyete katıldığı için bir gecede 3000 işçinin işten çıkarılmasından dolayı işçilerin sendikal faaliyetlere katılamadıkları belirten sendikacılar, organize sanayi bölgesinde sendikaların örgütlü olduğu fabrikalarda Kovid-19 için alınan tedbirlerin daha iyi olduğu hastalığa yakalanma oranının çok daha düşük olduğunun altını çizdi. 

FİZİKSEL MESAFE, EKİPMAN, FİLYASYON YOK

Vestel fabrikalarında yapılan işyeri hekimliği faaliyetleri ile ilgili görüşmeler sonucu şu tespitlere yer verildi:  

• 24 Ocak’tan itibaren eğitimlerin başladığı, çeşitli görsellerle uyarıların yapıldığı, ama 1 Haziran ‘’normalleşme’’ dönemine girilmesiyle birlikte alınan tedbirlerin gevşetildiği,
• 11 İşyeri hekiminin çalıştığı Vestel fabrikalarında, 1 Haziran’a kadar 18 COVID-19 (+) vaka olduğu, 1 Haziran sonrasında, 1000 civarında vaka görülünce; işçi sağlığı ve güvenliği faaliyetleri ve COVID-19 için alınan tedbirler sorgulanmaya başlandığı işyeri hekimleri tarafından vurgulandı. 
• 30 Haziran’dan sonra servislerin kalabalıklığı konusunda ve şehirde servislerin işçileri alırken duraklarda yaşanan sıkışıklık konusunda tedbirlerin alınmamasının, COVID-19 salgınıyla mücadeleyi olumsuz etkilediği tespit edildi. 
• Fabrika girişinde, kontrollerin gevşetilmesi, vardiya girişinde kimlerin birlikte olduğunun tespit edilmesinin, COVİD-19 (+) olguların temaslılarının bulunmasının filyasyon çalışmalarındaki öneminin kavranamadığı görüldü. 
• Fabrika girişlerinde yığılmaların önlenerek fiziksel mesafe ihlallerinin önüne geçilmesi konusunda yeterli çaba gösterilmediği tespit edildi. 
• Üretim birimlerinde maske kullanma konusunda yaşanan sıkıntıların aşılmasında, gerekli gayretin gösterilmediği görüldü. 
• Günde ortalama 100 kişinin işe alındığını, COVID-19 için antikor testlerinin uygulandığı görüldü.
• Temaslıların OSB’nin aracı ile üçer kişilik gruplar halinde hastaneye gönderildiği tespit edildi.

VESTEL’DE ÇALIŞAN İŞÇİLERLE GÖRÜŞÜLDÜ: İŞÇİLER 12 SAAT ÇALIŞTIRILIYOR 

Vestel işçileri ile yapılan görüşme sonucunda edinilen bilgiler şöyle oldu: 

• Organize Sanayi Bölgesinde çalışan işçilerin yüzde 70’inin evlere iş kıyafetleri ile gidip geldikleri,
• Servislerin COVID-19 (+)’lerin artmaya başladığı son zamanlara kadar tam kapasite ile çalıştığı, son günlerde kapasite azaltılma yoluna gidildiği, 
• 1 Haziran öncesi servislere binişlerde gruplar arasında, 15’er dakika zaman varken, daha sonra bu uygulamanın kaldırıldığı, servislere binişlerde yığılmalar olmaya başladığı, 
• Servislerde işyerine gelirken COVID-19 ile ilgili bir form doldurulduğu, bu formu, bütün işçilerin aynı kalemi kullanarak doldurduğu ve fiziksel temasın engellenemediği, 
• Ayda iki adet bez maske verildiği, bez maskelerin de üst tarafında tel çubuk olmadığı için, burnun sürekli açıkta aldığı, 
• Pandemi döneminde vardiyaların 12 saate çıkarıldığı ve verilen yemeğin 12 saatlik çalışmayı karşılayacak özellikte olmadığı, 
• Üretim alanlarında, işçilerin fiziksel mesafeye dikkat edilmeden zaman zaman, yan yana çalıştıkları, ayrıca banttan geçen ürüne arka arkaya elle temas edildiği ve bu şekilde fiziksel temasın engellenemediği,
• Ekip çalışmalarında ekipteki işçiler aynı malzemeyi kullanırken, malzeme el değiştirdiğinde de dezenfeksiyon olanağı ve zamanı olmadığı, 
• Beyaz yakaların bulunduğu bürolarda yetersiz de olsa ortak kullanılan alanların dezenfeksiyonu sağlanırken, üretim alanlarında ortak kullanım alanları, kapı kolları, merdiven korkulukları ve her türlü malzemenin dezenfeksiyonunun yapılmadığı,
• Yemekhanede, daha önce fiziksel mesafeye dikkat edilmezken, ölümlerin gerçekleştiği son zamanlarda masalarda tek kişi oturtularak fiziksel mesafe sağlanmaya çalışıldığı, 
• Fabrika girişinde COVID-19 şüpheliler için bir panelvan tipi araç ayrıldığını, aracın üç kişi olduğunda hareket ettiği ifade edildi. Şüpheli işçiler üç kişilik gruplar halinde hastaneye sevk edildiği, tespit edildi.

“ÜRETİM KRİTİK ALANLARIN DIŞINDA DURDURULMALI”

Pandeminin başından beri yaşam için gerekli temel üretim dışında kalan çalışma alanlarının bir süreliğine durdurulması çağrısı yapan TTB, yine kritik alanlar dışında üretimin durdurulması çağrısı yaptı. Rapor şu ifadelerle son buldu:

“İşçiler, servislerde, fabrika girişlerinde ve soyunma odalarında üst üste yığıldıkça, yetersiz maske ve hijyen malzemesiyle çalışmak zorunda kaldığı sürece, aynı tezgahlarda yan yana çalıştığı sürece, aynı ekipmanları birlikte kullanmak zorunda kaldıkları sürece, aynı ürünü birlikte hazırlayıp, aynı ürüne birlikte dokundukları sürece,  banttan geçen ürüne sırasıyla dokundukları sürece, kapalı ve havasız ortamlarda birlikte çalıştıkları sürece, fiziksel mesafeyi sağlamak ve fiziksel teması ortadan kaldırmak mümkün değildir. 

“PANDEMİ, BİR TOPLUM SAĞLIĞI SORUNUDUR”

Pandemi, bir toplum sağlığı sorunudur. Pandemiye karşı mücadele kamusal-toplumsal bir sorumluluk gerektirir. Bu nedenle devlet, pandemiye karşı mücadelenin tüm sorumluluğunu yüklenmeli, daha sonra toplumdan bu mücadele için destek beklemelidir. Pandemiye karşı mücadelede sorumluluk işçilere, işverenlere, vatandaşlara yani bu pandemiden etkilenen toplum kesimlerine bırakılmamalıdır. 

Tüm toplumun pandemiye karşı mücadelede, koruyucu ekipmanın, maske, dezenfektan, grip aşısı, pnömokok aşısı gibi ihtiyaçlarının karşılanmasında, devlet sorumluluk almalı ve ücretsiz olarak bu ihtiyaçlar giderilmelidir. 

Böyle kritik durumlarda, toplumu yönetenlerin bir tercih yapması gerekir. Beklentimiz, toplumun sağlığını merkezine koyan bir politika izlenmesidir. Böyle bir politika için; öncelikle kritik alanlar dışında üretimin bir süre durdurulması, epidemiyoloji biliminin ışığında temaslılara filyasyon çalışmalarının yapılmasını gerekmektedir.”

TTB’nin raporunun tamamı için tıklayınız

Kaynak: İşçi-Sendika Servisi & Evrensel