Yayımlanan yeni bir rapora göre, yapım ve planlama aşamasındaki kömürlü termik santral kapasitesi yeterli olmasa da azaldı ancak kömürle üretilen elektrik miktarı arttı.

Dünyada geliştirilmekte olan kömürlü termik santrallerin sayısı geçen yıl düştü, ancak hala çok fazla kömür yakılıyor ve dünyanın güvenli sıcaklık sınırları içinde kalması için çok fazla yeni kömürlü termik santral planlanıyor. Covid-19 pandemisinden önce kömür kullanımı uzun vadeli düşüşte gibi görünüyordu, ancak dünya genelindeki karantinalar ve ekonomik çalkantı, 2020’de özellikle Çin’de yeni kömür projelerinde artışa neden oldu.

AA’nın haberine göre, Global Energy Monitor‘ün sekizincisini yayımladığı “Yükseliş ve Çöküş 2022: Kömürlü Termik Santrallerin Küresel Takibi” raporuna göre, dünyada kapanma tarihi belirlenen kömür santrali sayısı 2021’de bir önceki yıla göre yaklaşık iki kat artarak 750’ye ulaştı. Yapım ve planlama aşamasında olan toplam kömür santrali kapasitesi, geçen yıl, yaklaşık yüzde 13 oranında düşerek 525GW’dan 457GW’a (gigawatt) düştü. Yeni fabrika planlayan ülke sayısı da 2021’in başında 41’den 34’e düştü.

Ancak kömürle çalışan eski elektrik santrallerinin hizmet dışı bırakılmasındaki yavaşlama bu cesaret verici rakamlardan daha ağır bastı. Kömürle üretilen elektrik miktarı 2021’de yüzde 9 artarak rekor bir yüksekliğe ulaştı ve 2020’deki yüzde 4’lük düşüşten sonra daha da arttı.

1,5 DERECE HEDEFİNDEN UZAKLAŞILIYOR

The Guardian‘ın haberine göre, raporun yazarları, geçen Kasım ayında COP26 BM İklim Zirvesi‘nde kömürün “aşamalı olarak azaltılmasını” kabul eden ülkeler olmasına rağmen, “kömürün son nefesinin henüz görünmediği” sonucuna vardılar. Geçen yıl, Uluslararası Enerji Ajansı, dünyanın küresel ısınmayı sanayileşme öncesi seviyelerin 1.5 derece üzerinde sınırlandırması durumunda, herhangi bir türde yeni fosil yakıt keşfinin yapılamayacağı konusunda uyarmıştı.

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından yapılan ve sera gazı emisyonlarında hızlı azalmalar olmadan dünyanın 1.5 derece sınırını fazlasıyla aşacağı sonucuna varan son değerlendirmesinde bilim insanlarının her zamankinden daha sert uyarılarına rağmen, kömürün kullanımını devam ediyor.

‘2030 YILINA KADAR KÖMÜR SANTRALLERİNİ KAPATIN’

Raporun yazarlarından biri olan Global Energy Monitor’den Flora Champenois şunları söyledi: “Yeni kömür santralleri inşa etmek için karbon bütçesi kalmadı. Artık durmalıyız. En son IPCC raporunun yaşanabilir bir iklimde bir mücadele şansı için yönergesi açık: yeni kömür santralleri inşa etmeyi bırakın ve 2030 yılına kadar gelişmiş ülkelerde ve kısa süre sonra dünyanın geri kalanında mevcut olanları emekliye ayırın.”

Ukrayna işgalinin doğal gaz fiyatlarını artırıp kömürü kıyasla daha ucuz hale getirmesi şirketleri ve ülkeleri bu kirli yakıtı daha da fazla yakmaya teşvik etti. Ancak, Enerji ve Temiz Hava Araştırmaları Merkezi‘nin baş analisti ve raporun bir diğer ortak yazarı olan Lauri Myllyvirta, birçok ülkede ve özellikle Avrupa’da, enerji sistemlerinde temiz enerjiyi hızlandıran ve enerji verimliliğini vurgulayan reformlar yapma yönünde bir gelişme olabileceğini söyledi. “İşgale tepki olarak temiz enerji ve verimliliğe yönelik ne kadar hareket olduğuna dikkat etmek gerçekten önemli” dedi.

ÇİN YENİ SANTRALLER PLANLIYOR

Çin, Covid-19 pandemisi başladığından beri dünyanın geri kalanının toplamından daha fazla yeni kömürle çalışan elektrik devreye aldı, ancak Çin hükümetinin 2025 yılına kadar temiz elektrik üretimini artırma planları, yeni kömür santralleri kurulsa bile daha az kömür kullanılacağı anlamına gelebilir. Ancak rapora göre, bu tür tesislerin inşası çok daha sıkı bir şekilde kontrol edilmeli, yoksa aşırı kapasite artışı ülkenin geçiş sürecine zarar verebilir.

Küresel olarak halen 79 ülkede faaliyet gösteren 2 bin 400’den fazla kömürlü termik santral var ve bu da toplamda yaklaşık 2 bin 100 GW kapasiteye sahip. Yalnızca 170 tesis nihai bir kullanımdan kaldırma tarihi veya karbon nötrlüğü hedefi kapsamında değil, ancak çok azının 1.5 derece sınırında kalmak için zamanında emekli olması planlandı.

Yükseliş ve Çöküş 2022: Kömürlü Termik Santralların Küresel Takibi raporunun öne çıkan bulguları şöyle: 

• Kapanma tarihi belirlenen kömür santralı sayısı 2021 yılında bir önceki yıla göre neredeyse iki misli artarak 750’ye çıktı (550 GW).
• Yapım ve planlama aşamasındaki toplam kömürlü termik santral kapasitesi, 2015 yılından beri ilk defa 2020 yılında artmıştı, 2021 yılında ise %13 oranında azalarak 525 GW’tan 457 GW’a düştü.
• COVID-19 sonrası toparlanma yılı olan 2021’de dünyada 45 GW kömürlü termik santral kapasitesi işletmeye alındı, 26,8 GW emekli edildi, böylelikle küresel kömürlü termik santral filosunda 18,2 GW’lik net bir büyüme yaşandı.
• Yeni işletmeye alınan 45 GW’lık santralın yarısından fazlası (%56) Çin’deydi. Çin’i hariç tutarsak küresel kömür filosu, art arda dördüncü yılda da küçülmeye devam etti.
• ABD’de 2019’da 16,1 GW, 2020’de 11,6 GW kapasite kapatılırken, 2021’de bu miktar tahmini 6,4 GW ila 9 GW arasında oldu. ABD’nin ulusal iklim ve enerji hedeflerini tutturması için kömürden çıkışını hızlandırması gerekiyor.
• 27 AB ülkesi 2021’de rekor düzeyde termik santral kapattı. AB içinde termik santral kapatma konusunda öncü ülkeler Almanya (5,8 GW), İspanya (1,7 GW) ve Portekiz (1,9 GW) oldu. Portekiz, son kömürlü termik santralını hedeflediği 2030 yılından 9 yıl önce, Kasım 2021’de kapatarak kömürsüz ülkelerden oldu.
• Kömüre dayalı elektrik üretiminde ise, COVID-19 pandemisinin başladığı 2020 yılındaki %4 düşüşün ardından, 2021 yılında %9’luk rekor bir artış yaşandı.

Dünya Haberleri