Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Vestel’in sahibi Zorlu Holding’in Manisa’da kurmak istediği yıllık bir milyon ton kapasiteli sülfürik asit fabrikasına ÇED onayı vermesi İzmir ve Manisa için ciddi endişe yarattı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Vestel’in sahibi Zorlu Holding’in Manisa ili Gördes ilçesinde kurmak istediği yıllık bir milyon ton kapasiteli sülfürik asit fabrikasına ÇED onayı verdi. Sülfürik asit fabrikasının kurulacağı yer, İzmir ve Manisa’nın içme suyu havzalarının bulunduğu bir bölgede bulunuyor.

Kurulacak tesis İzmir ve Manisa için kırmızı alarm anlamına geliyor

Zorlu’nun Kepez Dağlarında 2014 yılından beri faaliyet gösteren Nikel Madeni’nin sülfürik asit ihtiyacını karşılamak için kurulacak olan fabrika, Dağdere ve Yeğenoba köyleri arasında bin dönümlük bir arazi üzerine kurulacak. Akhisar-Devren deprem fay hattı ve yeraltı su havzalarının üzerinde kurulması planlanan asit fabrikası bölgedeki tarımsal üretime büyük darbe vuracak.

2014 yılından beri faaliyet gösteren Zorlu’nun nikel madeni zaten bölge için başlı başına tehdit oluşturuyor. Binlerce ton sülfürik asit Kepez-Simav Dağları’nda, Akhisar ve Gördes’in tepesinde kaynarken, bir de sülfürik asit fabrikasının kurulması, İzmir ve Manisa için kırmızı alarm anlamına geliyor. Manisa Gördes ilçesinde Kalemoğlu köylüleri, 2018 yılında madencilik şirketinin nikel madeni kapasite artışı ÇED toplantısını engelleyerek yaptırmamıştı.

Nikel madeni yetmedi, şimdi de sülfürik asit fabrikası

Uzmanların iklim krizinden en çok etkilenecek bölge olarak gösterdiği ve yakın gelecekte kuraklık tehlikesiyle karşı karşıya olan Ege’de Simav ve Kepez dağlarının tepesine kurulan nikel madeni bölgede büyük oranda su kaynağını zehirliyor. İzmir ve Manisa’nın içme ve tarım sulamasının en önemli kaynağını oluşturan Simav ve Kepez dağlarında bir yandan nikel madeninin kapasitesi artılırken, bir yandan da aynı bölgede en az maden kadar su tüketecek sülfürik asit fabrikası kuruluyor.

Manisa ve İzmir’in içme suları tehlikede

Paris İklim Anlaşması’nı onaylayarak karbon salınımını sınırlamak için sözler veren Türkiye’nin, bu konudaki icra bakanlığı olan Çevre-Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 7 Ekim tarihinde Erzincan’daki Çöpler Altın Madeni’nin sülfürik asit kullanımını 9 bin tondan 122 bin tona çıkaran ÇED’i onaylamıştı. Bakanlık şimdi de İzmir ve Manisa’nın mevcut ve gelecekte su kaynağı olarak kullanacağı bir bölgede 1 milyon ton kapasiteli sülfürik asit tesisi kurulmasını onayladı. Yıllık 1 milyon ton üretim kapasitesi demek, Türkiye’deki mevcut sülfürik asit üretim kapasitesinin toplam kapasitesinden çok daha fazla bir üretimin tek bir tesiste gerçekleşmesi anlamına geliyor.  

Üstelik bu sülfürik asit tesisi, İzmir’in, Manisa’nın ve çevredeki onlarca ilçenin su almaya çalıştığı Gördes, Gürdük ve Başlamış barajlarının bulunduğu havzada kuruluyor. Yani İzmir’in ve Manisa’nın içme suyu tehlikede! Gördes’de baraj ve göletler nedeniyle su havzaları koruma bölgelerinde zirai ilaçlamaya, kümes kurmaya bile izin verilmezken, sülfürik asitli nikel madeni kurulmasına izin veriliyor. Yetmiyor bir de sülfürik asit fabrikası kuruluyor.

Zorlu’nun nikel madeninde 1 ton cevherin işlenmesi için yaklaşık 400 kg sülfürik aside ihtiyaç bulunuyor. Yani yılda 1 milyon ton cevherin işlenmesi için 400 bin ton sülfürik asit kullanılacak. Ortaya çıkan nikel hammaddesiyse işlenmek üzere yurt dışına gönderiliyor.

Nikel madeni nedeniyle ciddi çevresel tehdit var

Bölgede nikel üreteceğiz diye, on milyonlarca ton toprak ve kaya kazılarak yer değiştiriyor, ekosistem yok oluyor. Çin’den getirilen 738 tonluk dev kazanın içinde Yüksek Basınçta Asit Liçi yöntemi ile çok fazla enerji ve kömür kullanılarak nikel üretilen maden, aşırı gaz salınımıyla küresel ısınmaya neden oluyor. Zorlu’nun Meta Nikel Şirketi, Turgutlu-Çaldağı’ndaki nikel cevherini de Gördes’e taşımaya başladı. Ortama salınan gazlar, yoğun asit kullanımı, atık ve ağır metallerin olumsuz etkileri ile doğal çevrede ciddi kirlenmeler meydana geliyor.

Çevresi Akhisar Ovası, Gediz Ovası, Bakırçay Ovası, Menemen Ovası, Alaşehir Ovası’yla sarılmış bir dağ silsilesi burası. Gediz Irmağı’nı, Demirköprü Barajı’nı ve Marmara Gölü’nü besleyen sekiz çayın ve derenin doğum yeri Simav Dağları ve Kepez Dağı. Söz konusu olan bağrından çıkan su kaynaklarıyla dünyaca ünlü üzüm ve zeytin diyarını besleyen Simav ve Kepez dağları. 10 yılda nikel madeninden elde edilecek gelirden çok daha fazlası her yıl Ege’nin bu bereketli ovalarında elde ediyor.

2020 yılının Şubat ayında Akhisar Gördes sınırları içerisindeki Başlamış Deresi sularının kırmızı renkte akmasının arkasından bölgede faaliyet yürüten nikel madeni çıkmıştı.

Hayvan ölümleri de yaşanıyor

Sülfürik asitli nikel madeninin ruhsat alanı 216 kilometrekare. Faaliyet alanı ise 39 kilometrekare. Madenin çevresindeki Dağdere, Yeğenoba ve Çiçekli beldeleri, Hanpaşa, Kalemoğlu, Fundacık, Kabakoz ve Dutluca köyleri doğrudan maden projesinin içinde kalıyor. Kıran, Karayağcı, Çıtak, Beğel, Börez, Malaz, Kuşluk, Hamitköy, Pekmezci, Kömürcü, Kocakağan, Başlamış, Sağrakçı, Kınık, Hacıosmanlar, Isaca, Yüreğil, Söğütlü köyleri de madenin doğrudan etki alanında. Bölgedeki köylerde yaşayanlar bir süredir, kızıl toz bulutları, asit kokusu, bağ ve bahçelerde ağaçların, tarlada domateslerin kurumasından ve hayvan ölümlerinin artmasından şikâyet ediyor.

OdaTV