Brezilya’ya yakın uluslararası sularda bekletilen tehlikeli atık madde içeren eski uçak gemisi São Paulo’nun Brezilya Kıyılarına yanaşabilmesi için denetim raporu hazırlandı.

Tehlikeli atık madde içeren eski uçak gemisi São Paulo, 74 gün Atlas Okyanusunda dolaştırıldıktan sonra Brezilya’ya yakın uluslararası sularda bekletiliyor. Geminin Brezilya karasularına girebilmesi için 12 Ekim 2022 tarihinde AWS Servıce adlı firma tarafından denetim raporu hazırlandı.  

Brezilya Denizcilik Kurumu tarafından akredite edilen uzman kuruluş olan AWS, eski uçak gemisi São Paulo’nun gövdesinin hasarlı olduğunu tespit ederek, geminin su altı muayenesinin yapılabilmesi ve suda onarımı mümkün değilse onarımların kuru havuzda gerçekleştirilmesi için korunaklı bir alana taşınmasını tavsiye etti.

Evrensel’den Ramis Sağlam’ın haberine göre; São Paulo’nun denizde yüzdürülebilirliği/batmazlığı ve/veya hasarlarının olup olmadığının tespiti amacıyla, Marshall Adaları’na kayıtlı aracı Türk firması MSK Denizcilik Hizmetleri ve Ticaret Ltd. (Majuro), AWS Servıce isimli şirkete müracaat etti. AWS Servıce, yetkilendirilmiş kurum temsilcileri ile 9-14 Ekim 2022 tarihlerinde denizde yaptığı denetimin sonucunu 18 Ekim 2022 tarihinde hazırlanan raporu ilgililere teslim etti.  

AWS SERVICE adlı firma tarafından hazırlanan denetim raporunu Türkiye’ye ulaştıran Gemi Söküm STK (NGO) Platformu üyesi Akademisyen Aslı Odman ve Dr. Enver Yaser Küçükgül değerlendirdi. 

“GEMİ AÇIK DENİZE ÇIKAMAZ” 

Raporla ilgili Basel Eylem Ağı’dan (BAN) Jim Pukett‘in yorumunu aktaran Akademisyen Aslı Odman, São Paulo’nun, hali hazırda olduğu gibi açık denizde yüzdürülmesinin tehlikeli olduğunu açıkladı. Denetim Raporuna göre geminin acilen tamire ihtiyacı olduğunu aktaran Odman, “Bu rapor, geminin kıyıya yanaşması için yeşil ışık yakılmasını sağlayabilir. SÖK Denizcilik Brezilya devletinden sorumluluk alarak, bir kamu limanı göstermesini istiyor” dedi.

Avrupa Birliği’nden de bazı tersanelerin gemiye tekrar ilgi gösterdiğini belirten Odman, limana yaklaşıp, güvenilir bir Tehlikeli Atık Envanteri (IHM) yaptırılıp, masraflarının ödenmesi şartını öne sürdüklerini aktardı.

Odman, “Brezilya’da São Paulo gemisi hakkında savcılık soruşturması açılmış durumda. Geminin 12 Ekim’de geçirdiği çevre denetimini talep eden de bu savcılık. Savcılık SÖK Denizcilik firmasının avukatları ve Brezilya Donanması ile görüşmüş. Brezilya Asbeste Maruz Kalanlar Ağı ABREA ile görüşmemiş. Baştan beri sürecin içinde, bizim de ortak görüştüğümüz örgüt. Bu geminin içindeki asbest başta olmak üzere tehlikeli maddeleri çevreye duyarlı bir şekilde bertaraf edileceğine dair endişeler var. Özellikle de daha yeni 2017’de yasaklanmış, bu zamana dek dünyanın üçüncü büyük net asbest ihracatçısı olmuş Bolsonaro Brezilya’sında tam da seçimlerin ikinci turu öncesinde, asbest bertarafının uygun yapılabilmesini ABREA imkansız görüyor” diye konuştu.

“KOROZYONLAR OLUŞMUŞ OLABİLİR”

Pernambuco Eyaleti Liman Başkanlığı, Brezilya Denizcilik Otoritesi temsilcilerinin ve ilgili tarafların da katıldığı toplantıda, geminin Brezilya’da demirlemesinin güvenli olup olmadığı yönünde denetim raporu hazırlanması istendiği öğrenildi.

Denetim raporunda yapılan ilk tespitlere göre; karaya oturma, çarpışma, yangın veya patlamadan kaynaklanan herhangi bir kaza kanıtı tespit edilemediğini ifade eden Dr. Enver Yaser Küçükgül, “12-14 Ekim 2022 tarihlerinde yapılan ikinci denetimlerde hasar tespit edilmiş. Öncelikle, ex-A12’nin deniz ve tuzlu atmosfer, rüzgâr ve yağmur ve dalga hareketi ile etkileşiminden kaynaklanmış olabilir. ALP Center römorkunun okyanusta 72 gün boyunca yaptığı seyir sırasında bazı bölgelerde korozyon olmuş olabilir” dedi.

HERHANGİ BİR KONTROL BELGESİ YOK 

São Paulo‘nun gövdesinin omurgasının 15 Kasım 1957’de atıldığı, 23 Temmuz 1960’ta denize indirildiği belirtilen raporda, yapısal koşulları kaydetmek ve izin vermek, plakaların kalınlığını ölçmek için herhangi bir kontrol belgesinin mevcut olmadığı ifade edildi. 

Raporu yorumlayan Küçükgül, “Yapılan denetimde geminin gövdesi ve yapısı yüz yüze görsel analiz, fotoğraflar ve görüntülerle toplanan bilgilerle sınırlı gibi görünüyor. İlk gün hasarlı bölgeyi dışarıdan ve içeriden ilgili bölmelerde değerlendirmiş olabilirler. İkinci gün ise diğer kompartımanlarda durum değerlendirmesi yapılmıştır diye düşünüyorum” dedi.

Küçükgül, “Denizle bağlantılı kompartımanlarda tuzlu su varlığına, diğer kompartımanlarda ise su varlığına rastlanmış. Denizle bağlantısı olmadığı anlaşılan levhalarda yapısal hasar belirlenmiş. Levhaların yüzeyini ölçüm için hazırlamak ölçüm noktalarına erişim zor olacağından ve ayrıca bir yerde kullanıldığında kalınlık ölçüm cihazlarının çoğu düzgün çalışmadığından, levhaları ultrasonla ölçerek tahribatsız muayene gerçekleştirmenin sınırlamaları bulunmuş. Plakaların orijinal kalınlıkları bilgisi olmadan, plakaların ultrason ile ölçülmesiyle tahribatsız bir test, elde edilecek ölçümlerin durumu analiz etmek için kalınlık belgeleri ile karşılaştırılamayacağından bilgi kesin olmayacaktır” diye konuştu.

KORUNAKLI ALANA ÇEKİLMESİ TAVSİYE EDİLDİ

Atlantis Dive Works şirketi ile Aqualis Offshore Serviços Ltd. şirketi tarafından 02 Ağustos ile 11 Ekim 2022 tarihleri arasındaki 74 günlük sürede geminin mevcut sualtı denetim belgeleri, okyanusta çekilmeden su altı incelemesinin yapılabileceği, geminin korunaklı bir alana taşınması, daha sonra suda onarımın yapılması, mümkün değilse onarım için bir sete girmesi tavsiye edildi.