Resmi Gazete’nin 19 Mart günkü sayısında yayımlanan “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Değişikliği Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile özelleştirilen termik santrallere bir kez daha “kirletme hakkı” tanındı. Düzenleme hem Elektrik Piyasası Kanunu’nun hem de Çevre Kanunu’nun hukuken arkasından dolanılması anlamına geliyor.

Üniversitelerden rektörlük ve dekanlık imzasıyla alınacak bir rapor uygun görüldüğü takdirde termik santrallere kirletme hakkı tanınacak.

TERMİK SANTRALLERİ ÇEVRE KANUNU’NDAN MUAF TUTMA ÇABALARI

Elektrik Piyasası Kanunu’nun geçici 8. maddesi uyarınca özelleştirilen termik santrallere çevre mevzuatına uyum sağlamaları için 31.12.2019 tarihine kadar süre tanınmıştı. Bu tarihte sürenin uzatılması için yapılan, kamuoyunda 45. madde olarak bilinen yasa değişikliği, yine kamuoyunun tepkileri ve TBMM’de muhalefet partilerinin çabaları sonrası Cumhurbaşkanının veto yetkisi kullanılarak ilk kez veto edilmişti. Daha sonra Bakanlık bu alandaki muafiyeti Atıkların Depolanması İle İlgili Yönetmelik kapsamında düzenleme getirdi. 2019’un sonlarında çıkarılan yönetmelik ile atık sahası çevre mevzuatına uymadığı için 31 Aralık 2019’da kapatılması gereken termik santraller kapanmaktan kurtarılırken, baca arıtma sistemi çevre mevzuatına uymadığı için kapanması gereken termik santrallerin ise etkilenmeyeceği belirtildi.

DANIŞTAY ATIKLARIN DEPOLANMASI İLE İLGİLİ MADDEYİ DURDURMUŞTU

Atıkların depolanması ile ilgili bu yönetmeliğe Ekoloji Kolektifi Derneği, TEMA ve TMMOB gibi örgütler dava açtı. Davaya bakan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK) geçtiğimiz yıl bu atıkların depolanması ile ilgili geçici 3. maddeyi yürütmeyi durdurma kararı verdi. DİDDK kararında, bu düzenlemenin bir belirsizliğe yol açtığını, çevre mevzuatına uyum açısından gerekli düzenlemelerin yapılmadığına dikkat çekti.

Resmi Gazete’de 19 Mart’ta yayımlanan “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Değişikliği Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile geçici 3. madde yürürlükten kaldırılarak, atıkların depolanması ile ilgili yeniden bir düzenleme yapıldı. Bu düzenleme uyarınca üniversitelerden alınmış bir akademik rapora bağlı olarak termik santrallerin hangi süre içinde çevre mevzuatına uyum sağlayacaklarını dair bir düzenleme yapılmış oldu.

ÜNİVERSİTE RAPORU İLE YENİ KİRLETME HAKKI GETİRİLİYOR

Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmeliğin birtakım eksiklikleri olduğunu belirten Haklar ve Araştırmalar Derneğinde uzman araştırmacı olarak çalışan Avukat Fevzi Özlüer şunları söyledi:

“Elektrik Piyasası Kanunu’nda özelleştirilen bu termik santrallerin enerji piyasasına uyumunu sağlayabilmek açısından gerekli koşul, çevre mevzuatına uyum ve gerekli yatırımların yapılması şeklinde düzenlenmişti. Fakat şu anda getirilen yönetmelikle eksik bir düzenleme yapılmış. Üniversitelerden alınan dekanlık ve rektörlük onaylı bir rapor uygun görüldüğü takdirde bu termik santrallere kirletme hakkı tanınmış oluyor. Yani buradaki düzenleme hem Elektrik Piyasası Kanunu’nun hem de Çevre Kanunu’nun arkasından dolanılması, ÇED’e bir muafiyet sağlanması anlamına geliyor.”

ÖZELLEŞTİRİLEN SANTRALLER ÇED SÜRECİNDEN KAÇIRILIYOR

Yatırımlar ve işletmeler için Çevre Kanunu uyumu koşulunun Çevre Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca ÇED Kanunu’na tabi tutulmaları olduğunu aktaran Özlüer, “Bunun yapılabilmesi için de önce özelleştirilen ilgili firmaların teknolojik iyileştirmeler yapmaları gerekiyor ondan sonra da bu yatırımlar için bir ÇED olumlu kararı alınması gerekiyordu. Atıkların depolanması ile ilgili yönetmelikte getirilen düzenleme Enerji Piyasası Kanunu’nun tanımladığı çevre mevzuatına uyum sağlanacak hükmünün gereğini getirecek nitelikte değil. Bu santraller piyasada bir tür eşitsizlik yaratıyor. Aynı zamanda teknolojik ÇED kapsamında bir yatırımlarını da gerçekleştirmedikleri için de çevre mevzuatına uyum sağladıklarını söylemek mümkün hale gelmiyor. Buradaki en temel sorun bu” diye konuştu.

Yönetmeliğin Elektrik Piyasası Kanunu’nun geçici 8. maddesinin yerine getirilmesi gibi ifade edildiğine dikkat çeken Özlüer, “Bunun yerine getirilmediğini, bu kanunun belirttiği çevre mevzuatına uyum sağlamak ve özelleştirilen termik santrallerin çevresel yatırımlarını gerçekleştirmek kriterlerini sağalamadıklarını gösteren bir düzenleme yapılmış” dedi.

Evrensel