6 Portekizli genç ülkeleri, iklim değişikliği konusunda “yeterli adım atmamakla” ve Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlama hedefine ulaşmak için sera gazı emisyonlarını “yeterince azaltmamakla” suçluyor.

Portekiz‘de 6 genç, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 32 ülke aleyhine iklim değişikliğinde oynadıkları olumsuz rolden dolayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘nde (AİHM) dava açtı. 

Gençler ülkeleri iklim değişikliği konusunda “yeterli adım atmamakla” ve Paris Anlaşması‘nın küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlama hedefine ulaşmak için sera gazı emisyonlarını “yeterince azaltmamakla” suçluyor.

Portekiz’de 2017’den bu yana her yıl meydana gelen orman yangınlarının küresel ısınmanın doğrudan bir sonucu olduğunu savunan yaşları 11 ile 24 arasında değişen altı davacı, yaşam hakkı, mahremiyet, aile hayatı ve ayrımcılığa uğramama gibi temel insan haklarının, hükümetlerin iklim değişikliğiyle mücadele konusundaki “isteksizliği” nedeniyle ihlal edildiğini iddia ediyor.

Gençler ülkeleri iklim değişikliği konusunda “yeterli adım atmamakla” ve Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 1.5 derece ile sınırlama hedefine ulaşmak için sera gazı emisyonlarını “yeterince azaltmamakla” suçluyor.

İlgili haber için tıklayınız: Altı Portekizli genç aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 33 ülkeye dava açtı

Türünün ilk davası; bağlayıcı kararlar çıkabilir

Strazburg merkezli mahkemede açılan dava türünün ilk örneği olma özelliğine sahip. Bugün (27 Eylül) ilk duruşması görülen davanın gençler tarafından kazanılması halinde, ilgili hükümetler için yasal olarak bağlayıcı kararlar alınabilir. 

Genç davacılardan hiçbiri maddi tazminat talebinde bulunmazken, özellikle Portekiz’deki aşırı sıcakların kendilerini kapalı alanlarda vakit geçirmeye zorlaması ve uyku, konsantrasyon ya da egzersiz yapma kabiliyetlerini kısıtlaması nedeniyle halihazırda önemli etkiler yaşadıklarını söylüyor. Bazıları ayrıca eko-anksiyete, alerji ve astım gibi solunum rahatsızlıklarından muzdarip olduklarını ifade ediyor.

Yaşları 11 ile 24 arasında değişen altı davacı, Portekiz’de 2017’den bu yana her yıl meydana gelen orman yangınlarının küresel ısınmanın doğrudan bir sonucu olduğunu iddia ediyor.

Claudia Duarte Agostinho, 2017’de Portekiz’i kasıp kavuran ve 100’den fazla kişinin ölümüne yol açan aşırı sıcak hava dalgasını ve yangınları hatırlarken, “Hissettiğim şey korkuydu” diyor ve ekliyor: “Orman yangınları beni geleceğimin nasıl olacağı konusunda gerçekten endişelendirdi”.

24 yaşındaki Claudia, 20 yaşındaki erkek kardeşi Martim ve 11 yaşındaki kız kardeşi Mariana, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 32 ülkenin hükümetine karşı dava açan altı Portekizli genç arasında yer alıyor. Altı gencin dava açtığı diğer ülkeleri, Avrupa Birliği’ne (AB) üye ülkelerin tamamı, İngiltere, Norveç, İsviçre ve Rusya oluşturuyor.

Claudia, Mariana’nın uçan helikopterleri duyduğunda, bunlar ona 2017’de 50 bin dönümden fazla ormanın yok olduğu ve küllerin kilometrelerce uzakta olan evlerinin üzerine yağdığı yangınları hatırlattığı için hâlâ korktuğunu söylüyor.

Claudia, “Bence Mariana’nın bu davaya dahil olması, bu yaşta bu kadar bilinçli olması gerçekten harika” diyor. “Ama aynı zamanda çok endişe verici: Neden bunları düşünmesi gerekiyor? Onun yerine arkadaşlarıyla oynamalı ve TikTok videolarıyla dans etmeli.”

Claudia sık sık gelecekte içinde yaşayacakları dünyayı düşünerek, çocuk sahibi olup olmamayı sorguladığını söylüyor; “Fakat bu davayı kazanmak, umudun olduğu anlamına gelecek” diyor.

“Bu, insanların bizi gerçekten dinlediği ve bizim kadar endişeli oldukları anlamına gelecek ve hükümetler bu konuda bir şeyler yapmak zorunda kalacak. Bu her şey için harika olurdu; endişelerimiz için, geleceğimiz için. Devamında pek çok şey gelebilir.”

Davacıların en genci 11 yaşındaki Mariana, “Kirliliğin olmadığı yeşil bir dünya istiyorum, sağlıklı olmak istiyorum. Bu davadayım çünkü geleceğim hakkında gerçekten endişeliyim. Yaşadığımız yerin neye benzeyeceğinden korkuyorum.” diyerek davaya taraf olma nedenlerini açıklıyor.

Gençler bu ülkeleri iklim değişikliği konusunda yeterince önlem almamakla ve sera gazı emisyonlarını, Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlandırma hedefine ulaşacak kadar azaltmamakla suçluyorlar.

Altı genci temsil eden avukatların mahkemede, 32 hükümetin mevcut politikalarının dünyayı yüzyılın sonuna kadar 3 derece küresel ısınmaya doğru sürüklediğini savunacak.

Tıklaynız: Portekizli gençlerin açtığı iklim davası acele görülecek

Davalı hükümetler: İklim politikası AİHM’in yetki alanı dışında

Hükümetler ise davaya verdikleri yanıtlarda, davacıların iklim değişikliğinin veya Portekiz’deki orman yangınlarının doğrudan bir sonucu olarak zarar gördüğünü yeterince ortaya koymadıklarını savunuyor.

Altı genci temsil eden avukatların mahkemede, 32 hükümetin mevcut politikalarının dünyayı yüzyılın sonuna kadar 3 derece küresel ısınmaya doğru sürüklediğini savunacak.

Hükümetler ise davaya verdikleri yanıtlarda, davacıların iklim değişikliğinin veya Portekiz’deki orman yangınlarının doğrudan bir sonucu olarak zarar gördüğünü yeterince ortaya koymadıklarını savunuyor.

İklim değişikliğinin insan yaşamı ya da sağlığı için acil bir risk oluşturduğunu gösteren hiçbir kanıt olmadığını iddia eden hükümetler, iklim politikasının AİHM’in yetki alanının dışında olduğunu da savunuyor.

Davaya üçüncü taraf olarak müdahil olan Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic, BBC’ye yaptığı açıklamada, davanın üye devletler, uluslararası örgütler ve herkes için bir “alarm niteliği” taşıdığını vurgularken “Bu davayı önemsediğimizi ve bunun sadece kağıt üzerinde kalan bir söz olmadığını göstermek için özel bir şansımız var. Bu sadece bir kutuyu işaretlemek ve şu ya da bu karara destek verdiğimizi söylemek değildir. Bu, politikalarımızı değiştirmekle ilgili” ifadelerini kullandı.

“Gençler gelecekten endişeli”

2021’de Lancet tarafından yapılan bir araştırma, iklim kaygısının ve hükümetin iklim değişikliğine verdiği tepkilerden duyulan memnuniyetsizliğin dünyanın dört bir yanındaki çocuk ve gençlerde yaygın olduğunu ve günlük yaşamlarını etkilediğini ortaya koydu.

Dünya genelinde 10 ülkede 16-25 yaş arası 10 bin çocuk ve gençle yapılan bir ankete dayanan çalışma, hükümetlerin iklim krizine yanıt verme konusundaki algılanan başarısızlığının artan sıkıntı ile ilişkili olduğunu öne sürdü. Kararın dokuz ila 18 ay içinde çıkması bekleniyor.

Kaynaklar: BBC, EuroNews

Dünya Haberleri