Muğla ili Marmaris ilçesi Bördübet mevkiinde dört gün boyunca süren yangın nihayet söndürüldü. Siyasi iktidar 4 bin 500 hektar orman alanını küle çeviren yangının dört gün sonra söndürülmesini bile bir başarı öyküsü gibi sunmaya çalıştı.

Bördübet’teki yangını konunun uzmanı bilim insanlarına sordum. Geçen yılki “rekor” düzeyde ormanımızın yandığı yangınlarla karşılaştırmalarını, ihmal, eksiklik, fazlalık varsa değerlendirmelerini rica ettim. Yanıtlar gerçekten çarpıcı:

“OGM YETKİLİLERİ GÖREVDEN ‘AFLARINI’ İSTEMELİ VE YARGILANMALI”

Kendi deyimiyle bir “orman delisi” olarak akademik yaşamının 40 yılını ormanlarla ilgili araştırmalara harcayan Emekli Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yücel Çağlar, Marmaris yangınının hiç de şaşırtıcı olmadığı görüşünde. Çağlar; “Yangınlar giderek daha çok çıkacak, böyle yaklaşımlar sürdüğü sürece de daha büyük yıkımlara yol açmaması tümüyle rastlantısal olacaktır. Kısacası ülkemizdeki orman yangınlarının bu denli büyük yıkımlara yol açmasından bizler de sorumluyuz. Şimdilik Marmaris’te yaşanan yıkımların bu bütünsellik içinde değerlendirilmesi gerekiyor” diyor.

Çağlar “Geçen seneden yeterli ders alınmadı mı?” sorumuza ise “Hava araçlarının artırılması dışında hiçbir ders çıkarılmamıştır. Aksine Orman Genel Müdürlüğünün (OGM), 2022 idare faaliyet raporunda bu açıklıkla görülüyor. Siyasal iktidar, somut olarak da OGM, kamuoyunu, deyim yerindeyse gazının nasıl alınabileceğinin “Dersini çıkarmış ama onu bile yüzüne gözüne bulaştırmış. Ama o ‘ders’, bir anlamda geçen yılki görev savsaklama suçunun da bir itirafıdır. OGM ile yardımcıları, özellikle Muğla, Antalya, Adana, Mersin orman bölge müdürleri görevlerinden “affını istemeli”(!) ya da görevden alınmalıdır. Ancak bu da yetmez; görev savsaklama suçunu işlediklerinden dolayı yargılanmaları gerekir” diyor.

“ORMANLAR YOLGEÇEN HANINA DÖNDÜ”

Çağlar, yanan alanların orman dışında kullanılabileceği şüphesi ile ilgili ise “Milas Güvercinlik Koyu’nu örnek vererek, “Orman sayılan yerler tam anlamıyla yolgeçen hanına dönüşmüş durumda; bu koşullarda yangın çıkmamasının bile olağanüstü bir durum” olacağını söylüyor.

DURUM ÇOK VAHİM!

Bartın Üniversitesi Ormancılık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış 2020’de 21 bin hektar, 2021’de de 140 bin hektar orman alanının yandığını aktararak; “Bu iki yıldan önce yılda yanan ortalama orman alanı miktarı 7 bin hektardı. Yani son iki yılın birinde normalin 3 katı, diğerinde ise 20 katı ormanımız yandı. Bu orman yangınlarıyla mücadelede büyük bir başarısızlık demek” görüşünü dile getiriyor. Orman yangınlarıyla mücadele konusunda organizasyonel yapının bozulduğunu belirten Atmış “2018’de başlayan ekonomik krizden sonra orman yangınlarıyla mücadele bütçesi azaltılmıştır. Bu nedenle yangın işçisi, ekipman ve araç gereç alımı azaltılmıştır. Yangın işçileri çok kısa dönemli alınmakta, eğitim ve tatbikat çalışmaları yetersiz kalmaktadır” diyor.

Atmış’a göre “Durum çok vahim”!.. “Çünkü genelde yangınlar bitkilerin yaz sıcaklığı nedeniyle kuruduğu ve nem açığının çok daha fazla olduğu 15 Temmuz-30 ağustos tarihleri arasında çok daha tehlikeli olurlar. Oysa şimdi haziranın 21’inde sadece bir yangında bu kadar miktarda orman yandı. Bu zamanda bu kadar büyük bir yangının gerçekleşmesi ve bu yangının bu kadar büyümesinin önlenememiş olması konunun bütün uzmanlarını endişelendiriyor”.

YANGIN İŞÇİLERİNİN KAHRAMANLIKLARININ ARDINA SIĞINIYORLAR

Yanan alanların orman dışında kullanılabileceği şüphesi ile ilgili ise Atmış şunları söylüyor; “İktidar ormanların turizm, madencilik, enerji vb. ormancılık dışı amaçlarla yapılan tahsisleri o kadar kolay hale getirdi ki, kimsenin işgal etmek için ormanları yakmasına gerek kalmadı.” Atmış, siyasi iktidarın bu sene orman yangınlarıyla mücadeleyi değil yangınlar konusunda uyaranları susturmayı ve halkı yanıltmayı ön plana aldığının Marmaris yangınındaki açıklamalarda görüldüğünü belirterek, “Başarısızlıklarını perdelemek için de insani koşullar dışında çalıştırdıkları yangın işçilerinin ‘kahramanlığı’nın ardına sığındılar” diyor.

“İKTİDAR YANGINLARDAN DERS ÇIKARMIYOR”

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ünal Akkemik ekonomik nedenlerden kaynaklı olarak yeteri kadar orman işçisi alımının yapılmadığını, iktidarın geçen yılki yangınlardan ders çıkarmadığını söylüyor. Orman yangınlarının bu sene erken başladığını aktaran Akkemik, “Özellikle gece görüş sistemine sahip hava araçlarının temmuzda gelecek olması elbette bir zaafiyet. Bunu perdelemek için açık ve net bilgiler vermek yerine medyayı hedef almak yolunu seçiyorlar” diyor.

OGM ORMANI KORUMAYI DEĞİL ONDAN PARA KAZANMAYI ÖNCELİYOR

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Ormancılık Politikası ve Yönetimi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cihan Erdönmez: “Orman yangınları konusunda OGM’nin organizasyon sorunu, personel yetersizliği var. OGM’nin önceliği artık ormanları korumak değil ormanlardan yaratılacak en fazla ekonomik faydayı yaratmak. Madencilik, turizm, aşırı odun üretimi gibi işletmelere tahsis ederek ekonomik gelir elde etmeyi her şeyin üstünde tutan bir anlayışla yönetiliyor.

Akdeniz kuşağı ormanları yangınlarla barışık ormanlar ekosistem olduğunu biliyoruz ama bu “Madem milyonlarca yıl Akdeniz ormanları yangınlarla barışık yaşıyor o zaman bu yangınları bu kadar ciddiye almamalı mıyız” demek değil tabii ki! Çünkü ormanların barışık olduğu yangın doğal nedenlerle çıkan yangın. Günümüzde çıkan yangınlar insan etkisiyle çıkan yangınlar. Hem sayısı çok fazla hem de etkilediği alan çok daha yüksek. Dolayısıyla bu şekilde ormanlarımızın devamlılığını sağlamak mümkün değil.

‘YANLIŞ BİLGİNİN PANZEHRİ DOĞRU BİLGİDİR, YASAK DEĞİL!’

Orman yangınları ile ilgili doğrudan çok yanlış bilgi ortalıkta dolaşıyor. Bunu inkar etmek mümkün değil. Ama yanlış bilginin panzehri yasaklamak değildir. Yanlış bilginin panzehri doğru bilgidir. Odağımız yangın söndürmeden çok yangını önlemeye kaymadıkça bu konuda çok ciddi başarı sağlayamayacağımız kesin. Türkiye’de çıkan her 10 yangından 9’u insan eliyle çıktığına göre bu yangınların 9’u önlenebilir anlamına geliyor. Bana göre riskli dönemlerde mayıstan ekim sonuna kadar insan orman etkileşimini sınırlandırmak hatta sıfıra indirmek gerekiyor. Ormanlar içerisine kurulmuş tesisler harıl harıl çalışıyor. Bunlarla ilgili bir kısıtlama yok, hatta maden işletmelerinde dinamit patlatılıyor. Ormanlar ekonomi için midir yoksa ekosistem ve canlılar için midir bu kararı çok net bir şekilde çabucak vermemiz gerekiyor. Ormanlar ekonomi içindir dediğimiz sürece ormanlar yanmaya devam edecek”.        

Evrensel