İran, Natanz‘daki nükleer tesisinde bir “olay” meydana geldiğini açıkladı. İran Atom Enerjisi Örgütü (AEOI) sözcüsü Behruz Kamalvandi, Natanz’daki uranyum zenginleştirme tesisindeki olayla ilgili ayrıntılı bilgi vermedi. Fakat olayın inşaat halindeki bir binada gerçekleştiğini, ölü veya yaralı olmadığını, nükleer kirlenmeyle ilgili endişelerinin de olmadığını kaydetti.

Tasnim haber ajansı, Natanz valisinin sözlerini aktararak söz konusu olayın yangın olduğunu duyurdu. Vali Ramazanali Ferdowsi, itfaiye ve kurtarma ekiplerinin, başkent Tahran‘ın 250 km güneyindeki olay yerine gönderildiğini kaydetti.

AEOI’nin daha sonra paylaştığı ve olay yeri olarak ifade edilen fotoğrafta binanın çatısının hasar gördüğü ve bir duvarının yangın nedeniyle kararmış olduğu görüldü.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Natanz’daki olaydan haberdar olduğunu ve olayın tesisteki çalışmaları etkilemesini beklemediklerini ifade etti. IAEA, İran’ın 2015’te ABD, Çin, Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya ile imzaladığı nükleer anlaşmaya uyup uymadığını denetliyor. ABD ise 2018’de anlaşmadan çekildiğini açıklamıştı.

Anlaşma gereğince İran nükleer faaliyetlerini sınırlamayı ve ekonomik ambargoların kaldırılması karşılığında uluslararası denetçilerin ülkeye girmesine izin vermeyi kabul etmişti.

Natanz‘daki olaydan altı gün önce de Tahran‘ın doğusunda Parçin askeri tesisi yakınlarında patlama olmuştu. İran, patlamanın “gaz tanklarından sızıntı” sonucu olduğunu açıklamıştı.

Batılı ülkeler, İran’ın on yıl kadar önce yaptığı nükleer savaş başlıkları denemelerini bu tesiste gerçekleştirdiğini tahmin ediyor. İran ise nükleer silah geliştirme çabasında olduğunu inkar etmişti. İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi Natanz‘da bulunuyor.

Tesis, yeraltında inşa edilmiş üç büyük binada on binlerce santrifüj depolama kapasitesine sahip. Uranyum heksaflorür gazının bu stantrifüjlere enjekte edilmesi yoluyla en bölünebilir U-235 izotopu ayrıştırılıyor.

2015’teki nükleer anlaşma ile İran sadece düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyum üretmeyi kabul etmişti. Sadece yüzde 3-4 oranında U-235 içeren bu madde nükleer enerji santrallerinde yakıt olarak kullanılabiliyor. Nükleer silah için gereken uranyumun ise yüzde 90 düzeyinde zenginleştirilmiş olması gerekiyor.

İran ayrıca 2026’ya kadar maksimum 5060 adet olmak üzere en eski ve en az etkili santrifüjleri Natanz’da bulundurmayı, Fordo’daki diğer yeraltı tesisinde de 2031’e kadar zenginleştirme faaliyetinde bulunmamayı kabul etmişti.

ABD Başkanı Donald Trump‘ın 2018’de anlaşmadan çekilme ve yaptırımları sürdürme kararı alması üzerine, İran da Ocak ayında anlaşmanın hiçbir taahhüdünü yerine getirmeyeceğini açıklamıştı.

Kasım 2019’da İran, Natanz‘daki tesiste gelişkin santrifüj sayısını iki katına çıkardığını ve Fordo‘da santrifüjlere uranyum heksaflorür enjekte etmeye başladığını duyurmuştu.

Kaynak: BBC