Erzincan İliç ilçesine 650 metre uzaklıkta olan Çöpler Köyü mevkiindeki 12 yıldır faaliyet gösteren ve kapasite artışı başvurusu yapan altın madenine tepkiler yükselirken, madenin bölgedeki yaşamı yanısıra ülke için de bir tehdit oluştıracağına ilişkin endişeler de büyüyor. Bu anlamda bir açıklama da Barolar Birliği’nden geldi. 

Erzincan ili İliç ilçesine 650 metre uzaklıkta olan Çöpler Köyü mevkiinde 12 yıldır faaliyet gösteren ve kapasite artışı başvurusu yapan altın madenine tepkiler yükselirken, madenin bölgedeki yaşamı yanısıra ülke için de bir tehdit oluşturacağına ilişkin endişeler de büyüyor. Dünyada bir benzeri bulunmayan madencilik projesi, bu haliyle bile sadece bölge için değil tüm Türkiye için ekosistemi tehdit eden bir madencilik projesi olarak görülüyor. Bu anlamda bir açıklama da Barolar Birliği’nden geldi. 

Türkiye’nin ikinci en büyük altın madeni olan Çöpler Altın Madeni, kapasite artışı başvurusunda bulundu. Proje uygulanırsa, bölgeye 600 futbol sahası büyüklüğünde siyanürlü atık havuzu yapılması planlıyor.

Halihazırda yapılan madenciliğin siyanürlü atıkları, Fırat Nehri’ni besleyen Karasu’nun yanındaki 200 futbol sahası büyüklüğündeki bir siyanür havuzunda toplanıyor. Kapasite artışı ile bu atık havuzunun tam 3 katı büyüklüğünde bir havuz oluşturulacak. Ekoloji örgütleri, sivil toplum kuruluşları ve bölge halkı projeye karşı çıkarken, Çernobil’i aratmayacağını ifade ediyor. Eğer kapasite artışı gerçekleşirse; 66 milyon ton kapasiteli, 1280 metre derinlik, 640 futbol sahası büyüklüğünde atık havuzu kapasitesine ulaşılacak, 122 bin ton sülfürik asit, 11 bin ton siyanür kullanılacak.

Konu hakkında açıklama yapan Barolar Birliği, böyle bir tesise ve projeye onay verilmesinin felakete davetiye verilmesi anlamını taşıyacağını vurgulayarak, sülfürik asit ve siyanür kullanılacak olan maden işletmesinin kapasite artışı ile birlikte yaratılan tehdidin de vahim derecede artacağına dikkat çekerek, yaşanılacak felaketin boyutlarını da ortaya koydu. ÇED olumlu kararının ve projenin tamamen iptal edilmesi gerektiğini savunan Barolar Birliği‘nin İliç’teki tartışılan ve her kesimin tepkisini çeken maden işletmesi ile ilgili yaptığı açıklama şöyle:

Erzincan İliç’teki Çöpler Kompleks Madeni Hakkında Açıklama

Kasım 2021’de Giresun Şebinkarahisar’da çevresel önlemlerin alınmadığı atık depolama alanındaki setin çökmesiyle, canlı yaşamına kasteden bir felaket yaşanmıştı. Proje sahası Erzincan İliç ilçesine 650 metre uzaklıkta olan Çöpler Köyü mevkiindeki Anagold Madencilik San. ve Tic. A.Ş.’nin yapmaya çalıştığı 1.746,52 hektar gibi büyük bir alanı kaplayan Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flotasyon Tesisi projesi de, felaket riski taşımaktadır. Tesise, deprem, su kaynakları ve nehirlerin korunması bakımından bilimsel gerçeklere aykırı olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca Nihai ÇED Olumlu kararı verilmiştir.

ÇED Raporu’nda, var olan açık ocaklarda planlanan kapasite artışı nedeniyle pasa depolama sahalarında revizyon, yığın liç tesisinde büyüme ve Atık Depolama Tesisinde kapasite artışı olacağı, sülfitli cevher zenginleştirme tesisinde işletme verimliliğini artırmak için flotasyon (zenginleştirme) ünitesi, su yumuşatma ünitesi ve 2 adet soğutma kulesi ekleneceği yazılıdır. Ancak bu da yetmemiş, atık olarak depolanan malzemenin miktarını düşüren ve yine daha düşük proses suyu maliyeti çıkartan, atık depolama tesisinin çevresine, depolanan suyu daha çabuk buharlaştıran 10 adet vantilatörle havaya püskürtme sağlanmasına imkan verilmiştir. Bunun anlamı, kimyasallarla kirlenmiş suyun arıtılmadan, çevredeki canlıları düşünmeden doğrudan havaya püskürtülerek buharlaştırılmasıdır.

Bu projede de zenginleştirme için siyanür, sülfirik ve nitrik asit kullanılmaktadır. Proje sahası Türkiye’nin en büyük su toplama havzasına sahip Fırat Nehri‘ne sadece birkaç yüz metre uzaklıkta, Munzur dağları ekosistemi içerisindedir. Munzur ve Fırat Havzası’nda zengin ve pek çoğu endemik bitki, hayvan varlığı olduğu bilimsel araştırmalarda ortaya konulmuştur. Hatta bitki çeşitliliği bazı Avrupa ülkelerindeki çeşitliliğe eşdeğer veya çok daha fazladır.

Halen çalışan madenin Atık Depolama Tesisinde biriken suyu içen kuşlar yoğun şekilde ölmektedir. Sırf Atık Depolama Tesisindeki suyu azaltmak için, konulacak 10 adet evaporatör siyanür, sülfür ve diğer tehlikeli kimyasalları içeren suyun buharlaştırılması için atmosfere salınacak kirlilik tüm ekosisteme ağır hasarlar verecektir. Hava, su, toprak ağır kimyasallarca yavaş yavaş zehirlenecektir.

Türkiye Barolar Birliği olarak durumun hassasiyetine dikkat çekiyoruz. Kent ve Çevre Komisyonu üyemiz, yerinde gözlem ve yargılamadaki olası hak ihlallerinin raporlanması için ÇED Olumlu kararının iptali davasının 13 Nisan 2022’deki keşif ve bilirkişi incelemesinde hazır bulunmuştur. Keşif sırasında önemli ve esası da etkileyecek düzeyde usul hataları yapıldığı gözlenmiştir.

Ülkemizin de taraf olduğu Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi, Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi gibi sözleşmeler gereğince korunan habitatlar ile çevrede yaşayan yurttaşlar ve flora, fauna varlıklarını içeren bölgenin zarar görmesine neden olacaktır. Deprem fay hattına çok yakın bu proje nedeniyle olası felaketlerin gerçekleşmemesi için ÇED Olumlu Kararının iptaline karar verilmesi hukukun gereği olduğu gibi, tüm yurttaşlarımızın en temel hak ve özgürlüklerinden olan sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının gereğidir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

Türkiye Barolar Birliği

Kaynak: Barolar Birliği