Kirli hava, 52 bin kişinin erken ölümüne neden oldu. Bu sayı Türkiye’de trafik kazalarında hayatını kaybedenlerin yedi katı.

Temiz Hava Hakkı Platformu’nun yayınladığı Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri: Kara Rapor’unda, kirli havanın 52 bin kişinin erken ölümüne neden olduğu belirtilerek bu sayının Türkiye’de trafik kazalarında hayatını kaybedenlerin yedi katı olduğu ifade edildi.

Sağlık ve çevre alanında faaliyet gösteren 17 kurumun oluşturduğu Temiz Hava Hakkı Platformu, 2016-2018 yılları arasında Türkiye’deki hava kirliliğini ve bunun sağlık üzerindeki etkilerini değerlendirdiği çalışmasını paylaştı. 7 Mayıs Dünya Astım Günü’nde yayınlanan “Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri: Kara Rapor”, Türkiye’de hava kirliliğinin Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği seviyelere indirilmesiyle önlenebilecek can kayıplarına odaklanıyor. 

Araştırmaya göre, 2017’de yaşanan 30 yaş üstü toplam 399 bin 25 ölümün (kazalar/dışsal yaralanmalar hariç) 51 bin 574’ü hava kirliliğinden kaynaklandı. Platform Koordinatörü Buket Atlı “Türkiye’de 2017’de hava kirliliği, trafik kazalarının yedi katı can aldı. Rapor, hava kirliliğinin DSÖ’nün kılavuz değerlere indirilmesi durumunda, ölümlerin yüzde 12,9’unun önlenebileceğini gösteriyor” dedi.

EN FAZLA ÖLÜM İSTANBUL’DA

Hava kirliliği nedeniyle en fazla ölümün yaşandığı ilk üç il İstanbul (5.851), Bursa (3.098) ve Ankara (2.139) oldu. Bunları sırasıyla İzmir (2.518), Konya (2.082), Manisa (1.957), Mersin (1.628), Balıkesir (1.452), Adana (1.417) ve Antalya (1.226) takip etti. 2017’de hava kirliliği kaynaklı ölümlerin tüm ölümlere oranla en fazla olduğu illerin Iğdır (yüzde 25,5), Kahramanmaraş (yüzde 25,1) ve Afyon (yüzde 23,7) olduğu belirtildi. Raporda, bu illerdeki sanayi tesisleri, kömürlü termik santraller ve evsel ısınma amaçlı kömür kullanımının kirliliğin ana sebebi olduğuna vurgu yapıldı.

EN KÖTÜ MARAŞ, EN İYİ ARDAHAN

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan ölçümlerdeki veriler yetersiz olduğu için, 2018’de sekiz ildeki (Bolu, Eskişehir, Kastamonu, Kırıkkale, Kütahya, Muş, Şırnak, Uşak) hava kalitesine dair hesaplama yapılamadı. 73 ildeki hava kalitesi, ulusal mevzuattaki sınır değerlere göre değerlendirildiğinde ise 44 ilde kirli hava solunduğu ortaya kondu. Havası kirli olan Maraş, Manisa ve Muğla’da kömürlü termik santrallerin işletildiğine dikkat çekildi.  2018 yılında DSÖ’nün önerdiği hava kirliliği limit değerlerini karşılayan tek il ise Ardahan oldu. Son üç yılda hava kalitesi iyi düzeyde olan, yani DSÖ sınır değerlerine çok yakın olup ulusal sınır değerleri karşılayan iller ise Artvin, Rize, Kırşehir ve Tunceli.

KOAH ÜST SIRALARDA

Kara Raporda, çocukların hava kirliliğinden yetişkinlere göre daha fazla etkilendiğine dikkat çekildi. TTB temsilcisi Doç. Dr. Gamze Varol, hava kirliliğinin bebeklerde düşük doğum ağırlığı, otizm, diyabet (Tip 1), ani bebek ölümü sendromu, astım, KOAH, bronşiolit ve bronşit, zatürre ve zeka geriliği görülme riskini artırdığının altını çizdi. Hava kirliliğinden kaynaklanan hastalıklar arasında en sık görülenleri alt solunum yolu enfeksiyonları ve KOAH. Tüm alt solunum yolu enfeksiyonları ölümlerinin yüzde 27.5’ini ve tüm KOAH ölümlerinin yüzde 26.8’ine hava kirliliğine bağlı. Ayrıca doğurganlığı etkiliyor, düşük, kısırlık ve sperm kalitesinin düşmesi gibi sorunlara sebep olabiliyor.

TEMİZ HAVA İÇİN ÖNERİLER

• Hava kalitesi ölçümlerinin iyileştirilmesi, verilerin halka sunulması 
• Hava kirliliği için ulusal sınır değerlerin DSÖ sınır değerleri ile uyumlu hale getirilmesi Temiz Hava Eylem Planları’nın her il için hazırlanması ve uygulamaya konulması
• Başta kömür olmak üzere fosil yakıtlara teşviklerin kaldırılması 
• Kentlerde toplu taşıma ve bisikletli ulaşımın teşvik edilmesi 
• Evsel ısınma için kömürün yerine alternatif kaynakların yaygınlaştırılması vb.
• Politika geliştirilmesinde, meslek örgütleri/sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yapılması. 

Kaynak: Evrensel