Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) 2021 atık ihracatı verilerine göre Türkiye, 14,7 milyon tonla Avrupa Birliği’nden en fazla atık ithal eden ülke oldu. AB’den tüm atık ithalatının yarısından fazlası Türkiye’ye yapıldı. Verilere göre, AB ülkelerinin Türkiye’ye gönderdiği çöp üç kat artarak 14,7 milyon tona ulaştı

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) 2021 atık ihracatı verilerine göre Türkiye, 14,7 milyon tonla Avrupa Birliği‘nden en fazla atık ithal eden ülke oldu. AB’den tüm atık ithalatının yarısından fazlası Türkiye’ye yapıldı. Verilere göre, AB ülkelerinin Türkiye’ye gönderdiği çöp üç kat artarak 14,7 milyon tona ulaştı. 

Greenpeace‘in ‘Türkiye, Avrupa’nın en büyük plastik atık çöplüğü haline geldi’ uyarısı sonrası AB ülkelerinin toplam katı atıklarının yaklaşık yarısını Türkiye’ye gönderdiği ortaya çıktı. Birlik üyelerinden çıkan yaklaşık 33 milyon tonluk atığın 14.7 milyon tonu Türkiye’ye gönderiliyor. 

Yeni açıklanan istatistiklere göre Türkiye 2021’de de Avrupa Birliği’nin en fazla katı atık gönderdiği ülke oldu. 2021 yılında AB üyesi ülkelerden Türkiye’ye ihraç edilen katı atık miktarı 14,7 milyon tona ulaştı. Bu rakam 2004 yılından bu yana üç kattan fazla artışa işaret ediyor.

RESMEN AVRUPA’NIN ÇÖPLÜĞÜYÜZ

Avrupa Birliği istatistik kurumu Eurostat‘ın verilerine göre, Türkiye’nin ardından ikinci sırada 2,4 milyon tonla Hindistan, üçüncü sırada ise 1,9 milyon tonla Mısır yer aldı. Sıralamadaki diğer ülkeler ise sırasıyla İsviçre, İngiltere, Norveç, Pakistan, Endoznezya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fas oldu.

Son yıllarda AB’den Pakistan’a ihraç edilen atık oranı büyük artış gösterdi. 2004 yılında yalnızca 0,1 milyon ton olan atık miktarı 2021’de 1,3 milyon tona çıktı. Öte yandan 2009’da 10 milyon tonla zirve yapan Çin’e bu yıl gönderilen atık miktarında büyük düşüş yaşandı ve 0,4 milyon tona geriledi.

Türkiye, 2021’de 14,7 milyon tonla AB’den gönderilen çöplerin en büyük varış noktası oldu. AB’den ihraç edilen atıkların neredeyse yarısı geçtiğimiz yıl Türkiye’ye geldi. Türkiye, 2021’de yaklaşık 14,7 milyon tonluk çöp ithal ederek 2004’teki ithalatını üçe katladı. Verilere göre, AB ülkelerinin Türkiye’ye gönderdiği çöp üç kat artarak 14,7 milyon tona ulaştı. Böylece Türkiye AB’nin en çok çöplerini yolladığı ülkeler arasında açık ara farkla lider oldu.

Avrupa tarafından ihraç edilen plastik atıkların önemli bir kısmı da Türkiye tarafından alınıyor. Hollanda ve Belçika’daki limanlardan gönderilen plastik atıklar gittikleri ülkelerde yeterince takip edilemiyor.

Hollanda hükümeti, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu AB dışındaki ülkelere gönderilen plastik atıklarla ilgili bir inceleme başlatmıştı.

Birleşmiş Milletler İstatistik Ofisi (Comtrade) verilerine göre, Belçika’nın Anvers limanından her yıl 500 bin ton plastik atık, Türkiye ve Asya ülkelerine gönderiliyor.

Belçika’nın Almanya, Japonya ve ABD’den sonra dünyanın en büyük dördüncü plastik atık ihracatçısı olduğu biliniyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri, ihracatın yapıldığı Anvers limanında yeterince kontrol yapılmaması.

“Temiz plastik” ihracatı konusunda herhangi bir kısıtlama yok ancak bu kapsamda çok sayıda zararlı plastik atık da yasa dışı olarak yurtdışına gönderiliyor. Belçikalı gümrük yetkilileri, personel azlığı yüzünden, Türkiye ve diğer ülkelere giden atık dolu konteynerlerin yeterince kontrol edilemediğini söylüyor.

Avrupa makamlarına göre Türkiye, Batı Avrupa atıkları için en önemli depolama alanı. Bu nedenle bazı geri dönüşüm tesislerinde şüpheli iş gücü ve çevre mevzuatına aykırı işlem iddiaları zaman zaman gündeme geliyor.

Belçika’da endüstriyel atıkları izleyen Valipac adlı kuruluş, bu konudaki iddialar üzerine Türkiye’de bir inceleme yaptı. Ancak mevzuata aykırı bir durum saptanamadığını açıkladı.

GÜVENİLİRLİK VE ŞEFFAFLIK

Brüksel merkezli Avrupa Çelik Derneği (EUROFER) AB’nin hurda metallerini “daha düşük çevre, iklim, çalışma ve sosyal standartlara sahip üçüncü ülkelere ihraç etmesini” eleştiriyor.

Dernek, bu sorunla ilgili Kasım 2021’de atık sevkiyatı düzenlemelerini yeniden ele alan bir teklif yayımladı. EUROFER bu teklifin AB’nin atık yönetimi konusunda kendi içinde uyguladığı yüksek standartların atık ihraç ettiği ülkelerde sağlanması için yeterli olmadığını söylüyor.

Açıklamada “Atık ihracatçılarının denetim yapma zorunluluğu, teklifin en yenilikçi kısmı. Ancak bunun başarısı denetimlerin nasıl gerçekleştirileceğine bağlı. Bu nedenle güvenilirliği ve şeffaflığı sağlamak için etkili ve güvenilir bir prosedüre ihtiyaç var,” deniliyor.

EUROFER de Avrupa’dan ihraç edilen hurda metalin 2021’de en büyük alıcısının Türkiye olduğunu vurguluyor. Derneğin Direktörü Axel Eggert “Neden bazı ülkelere sadece OECD üyesi oldukları için hak etmedikleri ayrıcalıklar tanınıyor?” diye soruyor.

METAL ATIKLARIN DA ÇOĞU TÜRKİYE’YE GELİYOR

2021’de AB’nin yaptığı 19,5 milyon tonluk hurda metal ihracatı tüm atık ihracatının yüzde 59’uydu. AB’den ihraç edilen tüm hurda metalin yaklaşık üçte ikisini oluşturan 13,1 milyon tonluk bölümü Türkiye’ye gönderildi. Geri kalanın tamamına yakını, yani yaklaşık 5,5 milyon tonu ise İngiltere’ye gitti.

Sayılar Türkiye’nin metal atık ithalatında artış olduğunu gösteriyor. 2020’de AB ülkelerinden ihraç edilen yıllık 17,5 milyon ton hurda metalin yaklaşık 12 milyonunu Türkiye almıştı. Türkiye 2020’de AB’nin en büyük atık alıcısı olmuştu. 2020’de yıllık 32,7 milyon tonu bulan atık ihracatının 13,7 milyon tonu Türkiye’ye gönderilmişti.

AB’den 2021’de 4,4 milyon ton da kağıt atık ihraç edildi. Kağıt atıkların 400 bin tonluk yüzde 10’unu oluşturan bölümü Türkiye’ye gönderildi. Raporda Türkiye’nin 2020’de toplam 22,5 milyon ton hurda metal (demir ve çelik) ithal ettiği belirtiliyor.

Tüm atık ihracatının yüzde 13’ünü oluşturan kağıt atıkların ana destinasyonu Hindistan oldu. Kağıt atıkların 1,2 milyon tonu (yüzde 26) Hindistan’a, 900 bin tonu Endonezya’ya (yüzde 22) gönderildi.

TOPRAĞI ZEHİRLİYOR

İngiliz The Times gazetesi, geçtiğimiz ay yaptığı bir haberde Greenpeace’in Adana’daki 5 farklı kaçak çöp döküm noktasında yaptığı araştırmanın sonuçlarını aktarmıştı. Habere göre bu noktalarda kontamine olmuş plastik ve toksik kimyasallar toprağı ciddi miktarda zehirliyor.

Greenpeace Akdeniz ve Almanya’nın geçen yıl ortak olarak yürüttüğü araştırmada, Adana’daki 10 ayrı çöp döküm noktasında İngiltere’den gelen paket ve plastik maddelere rastlandı. İçeriği belirsiz ve kontamine olmuş plastiğin çevreye dökülmesi ve açıkta yakılmasının insan ve çevre sağlığı üzerindeki etkisini ortaya koymak amacıyla Adana’daki 5 farklı çöp döküm sahasından toprak, kül, su ve çamur örnekleri incelendi.

Sonuçlar, alınan örneklerde, kontrol altındaki çöp noktalarındakinden binlerce kat daha fazla oranda kimyasal olduğunu ortaya koydu. Bir noktada tespit edilen dioksin ve furan seviyesinin bugüne dek Türkiye’de tespit edilen en yüksek oran olduğu kaydedildi.

Batı medyası, özellikle Adana ve çevresinde çok sayıda Avrupa kaynaklı atığı görmenin mümkün olduğunu belirtiyor. Türk makamlarına göre ise Avrupa’dan ithal edilen plastik atıklar konusunda yeterli denetim mevcut.

BBC