Corona virüsü, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından pandemi ilan edildi. Dünyada eş zamanlı olarak çok yaygın bir şekilde çok fazla sayıda insanı tehdit eden bulaşıcı hastalıklara verilen isim olan pandemik hastalık olarak geçmişte domuz gribi de ilan edilmişti.

Dünya Sağlık Örgütü, tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüs için kıta ve tüm dünya gibi çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen “Pandemi” olarak nitelendirme kararını aldıklarını açıkladı. Pandemi ilanı sonrası bu kelimenin ne anlama geldiği merak edilmeye başlandı. Peki pandemi kısaca nedir, pandemik hastalık ne demek?

PANDEMİ NEDİR?

Pandemiler veya pandemik hastalıklar, bir kıta, hatta tüm dünya yüzeyi gibi çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara (epidemi) verilen genel addır. Pandemi, eski Yunanca’dan παν tüm anlamına gelen pan ile insanlar anlamına gelen demos‘dan türetilmiştir.

Zaman zaman influenza virüslerinin genetik yapısında meydana gelen değişikliklere bağlı olarak yeni bir tipte influenza virüsü ortaya çıkmaktadır. Bu değişiklik hayvan influenza virüsünün genetik yapısında meydana gelebilmekte veya insan ve hayvan influenza virüslerinin her ikisinin genetik kombinasyonu ile ortaya çıkabilmektedir.

Değişimlere bağlı olarak virüs insandan insana kolayca geçiş yeteneği kazanabilmektedir. Bu durum, virüsle daha önce hiç teması olmayan, virüsün yol açacağı enfeksiyonun gelişmesine yatkın olan kişilerin önemli bir kısmının hastalanmasına neden olmakta ve büyük çapta salgınlara yol açabilmektedir. Dünya çapında hızla yayılma potansiyeli olan böyle bir virüs, influenza pandemisine neden olabilir.

PANDEMİK HASTALIK NEDİR?

Dünyada eş zamanlı olarak çok yaygın bir şekilde çok fazla sayıda insanı tehdit eden bulaşıcı hastalıklara verilen isim.

YAYGIN ÖLÜMCÜL HASTALIKLAR VE PANDEMİKLER ARASINDAKİ FARKLAR

DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) tanımlamasına göre bir pandemik ancak aşağıdaki üç koşulu sağladığında başlamış sayılır:

• Nüfusun daha önce maruz kalmadığı bir hastalığın ortaya çıkışı,
• Hastalığa sebep olan etmenin insanlara bulaşması ve tehlikeli bir hastalığa yol açması,
• Hastalık etmeninin insanlar arasında kolayca ve devamlı olarak yayılması.

Bir hastalık veya tıbbi durum sadece yaygın olması ve çok sayıda insanın ölümüne yol açması nedeniyle pandemi olarak nitelendirilemez, aynı zamanda bulaşıcı olması gereklidir. Örneğin, kanser, insanlarda çok sayıda ölüme sebep olan bir hastalık olmasına rağmen bulaşıcı olmadığı için pandemi olarak adlandırılmamaktadır. (Bazı kanser türlerinin bulaşıcı etmenler tarafından ortaya çıkabildiği unutulmamalıdır).

TARİHTEKİ PANDEMİLER ve GÖZE ÇARPAN EPİDEMİLER

• Kara veba
• Kolera
• Grip
• Tifo
• Domuz gribi
• COVID-19

PANDEMİ NASIL İLAN EDİLİR?

Bir hastalığın pandemi ilan edilmesi DSÖ tarafından yapılıyor. Bir hastalığın pandemi olabilmesi için istikrarlı bir şekilde, dünyanın farklı noktalarında, kitleler üzerinde görülmeye başlaması gerekiyor.

Covid-19 ‘pandemi’ ilan edildi: Pandemi ile epidemi arasındaki fark ne?

PANDEMİ İLE EPİDEMİ ARASINDAKİ FARK

‘Epidemi’ kontrolden çıkan herhangi bir meseleyi tarif etmek için kullanılan oldukça genel bir kavram. Medikal alanda ise bir bölgede, bir toplumda veya bir grup insanda bir hastalığın yaygınlaştığı görülünce bunun ‘epidemi’ bir salgın olduğu kabul ediliyor. ‘Pandemi’ ise bölgeler ve gruplar üstü coğrafi bir salgın anlamına geliyor. Bir ülkenin tamamını veya dünyanın tamamını etkisi altına alan hastalıklar için kullanılıyor.

DSÖ, 2009 yılındaki H1N1 domuz gribini ‘pandemi’ olarak açıklamış, ardından gribin sanıldığı kadar güçlü ve öldürücü çıkmamasına rağmen ilaç firmalarının bir aşı geliştirmesi için acele etmeye zorlanması karşısında eleştirilerin hedefi olmuştu.

DSÖ eski 6 seviyeli sistemi artık kullanmıyor. Eski sistemde seviye 1 “virüsün hayvandan insana geçtiğini gösteren herhangi bir rapor olmaması” durumunu, seviye 6 ise “pandemi” durumu işaret ediyordu. Ancak terimin kullanılmasından ötürü oluşan sıkıntılar ve eleştiriler sonrası bu sistemden vazgeçildi. Sözcü Tarık Jasareviç‘in yaptığı açıklamaya göre artık “pandemi” diye resmi bir kategori bulunmuyor ve insandan insana kolayca bulaşmaya başladığı andan itibaren durumun gayri resmi olarak pandemi olduğu varsayılıyor.

DSÖ, daha önce yeni tip koronavirüsün, bir ülkenin tümünü veya dünyayı sarmadığı için bu anlamda pandemi ifadesini resmen kullanmıyordu. Bu da epidemi ile pandemi durum arasında bir kavram karmaşasına neden olmuştu.

Dünya Haberleri