Yaşam savunucuları, Assos’ta ‘kaya ıslahı’ altında gerçekleştirilen doğa ve tarih katliamının acilen durdurulması çağrısında bulundu.

Çanakkale’nin Ayvacık ilçesinde bulunan Assos Antik Limanı’nda “Assos Kaya Islahı İnşaatı” adı altında yapılan doğa ve tarih tahribatının teknik raporu ortaya çıktı. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan ve 1. Derecede arkeolojik ve doğal sit alanı olan Assos Antik Kenti Limanı’ndaki inşaat planı ile ilgili teknik raporda, birinci derece doğal sit alanı olan bölgede yapılan ıslah çalışması sırasında bazı patlayıcıların kullanılabileceği belirtiliyor.

Çanakkale Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından ihale süreci öncesinde hazırlatılan Behramkale Köyü Teknik Raporu’nda liman üzerinde devasa yedi bölgenin belirlendiği görülüyor. Çalışma kapsamında kaya düşme riskinin incelenmesi ve ıslahı için önlem yapılarılarının belirlenmesinin amaçlandığı belirtilen raporda, çalışmalar sırasında kayaların kırımına ilişkin “CE belgeli piroteknik patlayıcı” kullanılabileceğine ilişkin ifadeler de yer alıyor.

2020 yılında ise Çanakkale Valiliğince verilen “ÇED Gerekli Değildir” kararı ile UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan ve 1. Derecede arkeolojik ve doğal sit alanı olan Assos Antik Kenti’nin tepesine JES projesi gündeme gelmişti.

SUÇ DUYURUSU YAPILMIŞTI

AFAD tarafından hazırlanan bir rapor doğrultusunda Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından 26 Mart 2021’de “Ayvacık İlçesi Assos Kaya Islahı Yapım İşi” ihale edilmişti. Söz konusu ihale doğrultusunda inşaat başlamış ve alan turizm faaliyetine ve girişlere 500 gün süre kapatılmıştı. Ancak yapılan çalışmaları görüntüleyen Kazdağı Koruma ve Assos Dostları, çalışmaların çok ciddi tahribat ve yıkıma neden olduğuna dikkat çekerek Ayvacık Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmuştu.

HDP İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu ise konuyla ilgili bir soru önergesi hazırlamış ve konuyu meclis gündemine taşımıştı. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıları Koruma Derneği ve Assos Dostları da inşaatın durdurulması için suç duyurusunda bulunarak inşaatın durdurulmasını istemişlerdi. Ancak, buna rağmen tahribatın devam ettiğini belirtiliyordu.

KAYA ISLAHI ADI ALTINDA TARİH VE DOĞA YOK EDİLİYOR

Son olarak Assos için bir araya gelen yaşam savunucuları, Assos’ta ‘kaya ıslahı’ altında gerçekleştirilen doğa ve tarih katliamının acilen durdurulması çağrısında bulundu. Basın açıklamasına Burhaniye Çevre Platformu, Ayvalık Tabiat Platformu, Artur Çevre Platformu, Gömeç Çevre Platformu, Çan Çevre Derneği, Gülpınar Sürdürülebilir Yaşam Derneği, Biga Ekoloji Platformu, Küçükkuyu DİSK Emeklisen, Küçükkuyu Tüm Emeklisen, Çanakkale DİSK Emeklisen, İnsan Hakları Derneği Çanakkale Şubesi ve diğer STK’lar da destek verdi. Yapılan açıklamada “İş makinaları ve kamyonlar durmadan çalışmaktadır. Ülkemiz ve dünya için çok kıymetli olan bir antik kentte kepçelerle, kırıcılarla hafriyat ve teraslama yapılarak geniş alanlar açılmaya çalışılmaktadır. Çalışma alanın hemen yakınlarında bulunan antik yollar, binalar ve yapıların zarar görmesi kaçınılmazdır” ifadeleri kullanıldı. Basın açıklaması sonrası düzenlenen forumla sırasında şarkılar ve türküler de söylenmesinin ardından antik kentte incelemelerde de bulunuldu.

Yapılan basın açıklamasında ise şunlar yer aldı:

Assos Antik Limanı’nında “Kaya Islahı” adı altında iş makinaları ile hem doğal peyzaj hem de tarih yok ediliyor. İnşaatın durdurulması için çeşitli kurumlara yaptığımız başvuruya ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’na yaptığımız suç duyurusuna rağmen kırıcılar ve kepçeler çalışmaya devam ediyor.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesinde yer alan ve 1. Derecede arkeolojik ve doğal sit alanı olan Assos Antik Kenti Limanı’nda geçtiğimiz yıllarda birkaç kez yamaçtan kaya düşmesi üzerine, Kasım 2020’de Çanakkale Valiliği’nin talimatı ile Çanakkale İl Afet Müdürlüğü yamaçtan taş düşmesini engellemek için bir proje hazırlatmaya karar vermiş. İl Afet Müdürlüğü, rapor ve proje ihale dosyasını hazırlamak üzere Dynamics Engineering isimli şirkete ihaleyi vermiş. Bu rapor ve şartname doğrultusunda Ayvacık Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği de Mart 2021’de “Ayvacık İlçesi Assos Kaya Islahı İnşaatı” işini ihale etmiş. İnşaat ihalesini alan Niday İnşaat Ltd. adlı bir şirket Nisan ayında işe başlamış. Bölge, Çanakkale Valiliği tarafından afet bölgesi ilan edilerek 500 gün süreyle ziyarete ve turistik faaliyetlere kapatılmış.”

Proje raporunda, hazırlanan projenin Çanakkale Koruma Kurulu tarafından Kasım 2020’de onaylandığı belirtiliyor ve inşaatın Müze Müdürlüğü denetiminde, Kazı Başkanlığının nezaretinde yapılması öneriliyor. Basın açıklamasında ayrıca “Bizler detayını bilmediğimiz ve öğrenemediğimiz ihale sonucunda vatandaşların can güvenliğini sağlayacak bir “kaya ıslahı” projesi beklerken, ne yazık ki doğa ve tarihin katledilmeye başlandığını gördük. Karadan girişin yasak olduğu bölgeye denizden yaklaşarak bu görüntülere ulaşabildik. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Assos Dostları ve Kazdağları Ekoloji Platformu olarak 24 Eylül’de inşaatın acilen durdurulması ve sorumlular hakkında işlem yapılması için Ayvacık Kaymakamlığı’na başvurduk ve Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduk. Ayrıca Küresel İklim Grevi’nde Assos’taki yıkımı gündeme taşıyarak derhal projenin durdurulması talebi ile Çanakkale Valiliği’ne dilekçemizi verdik. Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’na da başvurarak inşaatın acilen durdurulmasını istedik. İnşaatın durdurulup durdurulmadığını görmek için alana gittiğimizde ise ne yazık ki yıkımın son hızla devam ettiğine tanık olduk. Daha dün hala Limandan hafriyat kamyonlarının çıktığını gördük. Yani yıkım ne yazık ki durmadı ve devam ediyor… Yazık, çok yazık… Artık söyleyecek söz bulamıyoruz” sözleri ifade edilirken, dikkat çekilen bazı ayrıntılar ise şöyle vurgulandı:

ANTİK BÖLGEDE TAŞ OCAĞI GÖRÜNÜMÜ

“2600 yıldan bu yana varlığını sürdüren Assos Antik Kenti’nde, antik limanın yamaçlarında, milyonlarca yıl önce oluşmuş ve eşsiz özelliğinden dolayı doğal sit ilan edilmiş bir doğa harikası alan sahip olduğu tarihi varlıklarla birlikte yok ediliyor. Bölgeyi uygarlık tarihi ve dolayısıyla turistik açıdan da değerli kılan özelliklerin başında bir falezin (yalıyarın) var oluşu gelmektedir. Yarın üzerinde konumlanan bir kent ve aynı yarın altındaki antik liman ve bu ikisi arasındaki dik uçurum hayranlık ve ilgi uyandırmaktadır. Binlerce yıldır çeşitli uygarlıklar bu doğal oluşum içinde yaşam formları, kültür üretmişlerdir. Bugün yüzleştiğimiz bu katliam düzeyindeki hafriyat ise, yüzbinlerce, belki milyonlarca yılda oluşan doğal oluşumu ve 2600 yıldır onunla barışık yaşayabilen uygarlık tarihini ve birikimini yok etmektedir.

İğneyle kuyu kazılması gereken, gözümüz gibi bakmamız gereken bir yere görgüsüzce, saygısızca, hoyratça ya da kim bilir hangi gözü doymaz, rantçı, talancı bir zihniyetle dozerler soktunuz, patlayıcılarla tahrip ediyorsunuz.

Can güvenliği gerekçesi ile yapılmak zorunda olan “Kaya Islahı” bilimsel yollarla, işin uzmanlarına danışılarak, hem doğal ve arkeolojik dokuya zarar vermeden, hem de bölge köylüleri ve turizm emekçileri mağdur edilmeden, kış sezonları kullanılarak yapılabilirdi. Yamaçtaki riskli kayalar çelik perdelerle engellenebilirdi. Oysa şimdi antik limanda adeta taş ocağı görünümü var. Yapılan geniş teraslamaların amacının, güvenlik tedbirinden çok, otopark ve yeni ticari alan yaratmak olduğu anlaşılıyor. Bu durumdan kimlerin yarar sağlayacağını çok merak ediyoruz.

TAHRİBAT DURDURULSUN, SORUMLULAR CEZALANDIRILSIN

Soruyoruz: Bu proje hazırlanırken ve bir katliama dönüştürülerek gerçekleştirilirken Ayvacık Kaymakamlığı, Çanakkale Valiliği, Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Çanakkale Tabiat Varlıklarını Koruma 1. Şube Müdürlüğü, Çanakkale Müze Müdürlüğü, Assos Kazı Başkanlığı neredeydi? Bu insan müdahalesinin milyonlarca yıllık doğal oluşum ve binlerce yıllık kültürel birikimi tahrip ettikten sonra ortaya çıkaracağı sonucun görsel, estetik tasarımını kim yaptı? Hangi akademik, mesleki ortamlarda tartışıldı? Bu işin müellifi kim? Burası kimsenin babasının çiftliği değil! Tüm insanlığın, uygar dünyanın kültürel ve doğal mirasıdır. Unutmayın, aklınızdan çıkarmayın!

Ülkemizin imzacısı olduğu birçok uluslararası sözleşmelere ve koruma kararlarına de aykırı olarak yapılan bu kötülüğü asla unutmayacağız! Ayvacık Cumhuriyet Başsavcılığı’nı bu katliamı en kısa zamanda durdurmak ve sorumluları hakkında gerekli soruşturmayı başlatmak ve cezalandırmak üzere göreve çağırıyoruz. Assos Antik Limanı acilen rehabilite edilmeli, yöre halkının ve turizmden geçinen emekçilerin mağduriyetleri acilen giderilmelidir. Assos’taki katliamı durduralım!”

KILIFI ÇOK ÖNCEDEN HAZIRLANMIŞ

Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Doğan Perinçek ise, Türkiye’de benzer bir kaya ıslahı projesinin bulunmadığını belirtiyor Perinçek’e göre, proje hazırlanırken kılıfı da hazırlanmış. “Türkiye’de farklı kaya ıslahı projeleri var” diyen Prof. Dr. Perinçek, konuyla ilgili açıklamasında: “Buralarda kesinlikle bir hafriyat söz konusu değil. Sadece düşme ihtimali olan kayalar, ufaklar yerlerinden alınıyor. Büyükleri de çelik ağ içine alınarak yerinde sabitleniyor. Burada yapılan hafriyat bir taş ocağı açma işi gibi. Proje yapılırken buranın idam kararı verilmiş zaten” dedi. Bölgeye ilişkin endişelerini dile getiren Perinçek, “Ben buraya ileride otel yapılacağını düşünüyorum. Çalışmalar durdurulsun ve bölge rehabilite edilsin. Açılan sekilere halka açık park yapılabilir” ifadelerine yer verdi.

SORU ÖNERGESİNDE NELER VAR?

HDP İstanbul Milletvekili Ali Kenanoğlu tarafından hazırlanan soru önergesinde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’na şu sorular yöneltiliyor:

1. Assos Antik Limanında doğayı ve tarihi varlıkları yok eden, limanda çok ciddi tahribatlara yol açan “Assos Kaya Islahı” çalışması durdurulacak mıdır?
2. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıları Koruma Derneği ve Assos Dostlarının başvuruları ve itirazları neden dikkate alınmamaktadır?
3. Tarihi bir dokunun ve sit alanının kırıcılarla, kepçelerle tahrip edilmesine neden izin verilmektedir?
4. Birinci derece arkeolojik sit olan koruma altındaki bir yere böyle bir çalışma izni nasıl verilmektedir?
5. Çalışma alanının hemen yakınında bulunan antik yolların, binaların, yapıların zarar görmesi halinde bunun geri dönüşü nasıl sağlanacaktır?
6. Assos Antik Kentinde meydana gelen yıkım acilen bilimsel yöntemlerle rehabilite edilecek midir?
7. Resmi başvurular yapıldığı halde çalışmaya devam eden sorumlular hakkında bir işlem başlatılacak mıdır?