Erzincan’ın İliç ilçesindeki altın madeninin siyanür borusu patladı. Tonlarca siyanürün Fırat Nehri’ne aktığı ileri sürüldü. İliç Cumhuriyet Başsavcılığı olaya ilişkin soruşturma başlattı. Boruların patlamasından sonra bölgeye gelen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ekipleri bölgeden numune alarak tutanak tuttu.

Amerika ve Kanadalı Anagold Madencilik ile Çalık Holding’in ortağı olduğu Erzincan ili İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeninde kullanılan siyanür borularının patladığı ortaya çıktı. Öte yandan İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’nde kullanılan siyanürün aynı zamanda buharlaştırılarak atmosfere salındığı da ortaya çıktı.

İliç Cumhuriyet Başsavcılığı olaya ilişkin soruşturma başlattı. Boru patlamasının ardından bölgeye gelen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri ve Trabzon’dan gelen uzman ekipler tutanak tutarak bölgeden numune aldı. Ancak henüz alınan numunelerin analiz sonuçlarına ilişkin açıklama yapılmadı. Öte yandan Erzincan İliç’teki altın madeninin siyanür borularından birisinin kırıldığı ve 20 ton civarında siyanürün çevreye yayıldığı jandarma tutanağına yansıdığına ilişkin iddialar da yer aldı.

ŞİRKET SORUMLU MÜDÜR BİLGİ VERMEK İSTEMEDİ

Kanada ve Çalık Holding ortaklığındaki Anagold Madencilik Türkiye Sorumlu Müdürü Burhanettin Şahin ise siyanür borularının patladığı yönündeki haberleri ise yalanladı. “Çıkan haberler tamamen asparagas bu konuda en kanuni haklarımızı kullanacağız. Tamamen yalan ve yanlış bilgi. Patlayan boru ve konu soruşturuluyor bilgi veremem” diyen Şahin, bu konuyla ilgili çevre bakanlığının çalışma yürüttüğünü de ifade ederek, “Bu haberlerin yüzde 99’u doğru değil. Cumhuriyet Savcılığı ile Çevre Bakanlığının yürüttüğü soruşturma var onun sonucunu bekleyelim” dedi.

TONLARCA SİYANÜR PATLAYAN BORUDAN BARAJA AKIYOR

Yıllardır söz konusu madenin kapatılması için mücadele veren ve madenin olduğu köyde yaşayan çevreci aktivist Sedat Cezayirlioğlu ise tonlarca siyanürün patlayan borudan araziye oradan ise bir dereye ve dereden de Fırat Nehri aracılığı ile İliç Barajı’na aktığını iddia etti. Cezayirlioğlu şunları söyledi:

“Burada yüzlerce litre siyanürden bahsediyorum. Suç duyurusunda bulundum. Savcılık el koydu, savcılık yetkilileri ve jandarma ekipleri dün madende inceleme yaptılar. Beklenen felaket Türkiye’nin Çernobil’inde yaşandı. Şu anda Fırat Nehri siyanür akıyor. Bu nehir, Keban barajını, Atatürk barajını, Karakaya barajını besliyor. Bu maden acilen kapatılmalı.”

GENİŞLEYEN MADEN SAHASI MUNZUR DAĞLARI’NA DAYANDI

Altın madenindeki kapasite artırımına karşı yıllardır mücadele ederek şirketi mahkemeye veren çevreci Cezayirlioğlu, atık havuzunda buharlaştırılan zehirli gazları görüntüledi. Çezayirlioğlu, şunları söyledi;

“Bu şirket 197 futbol sahası büyüklüğündeki siyanür ve sülfürik asitli atık havuzunu 600 futbol sahası büyüklüğüne çıkarmak istiyor. Kapasite artışıyla birlikte Türkiye’deki en büyük altın madeni olan projenin bedeli ise 1 milyon 162 bin 800 TL.

ÇED sınırları bin 747 hektardan oluşan madenin 13 yılda faaliyet alanı 2 buçuk kat arttı. Madeni işleten şirket toplamda yaklaşık 2 bin 447 futbol sahası büyüklüğü alanda çalışma yapacak. Maden sahasının 783,72 hektarı orman, 95,93 hektarı ise mera alanını kapsıyor. Maden sahasının Çöpler ve Sabırlı köylerine uzaklığı ise sadece 250 metre” dedi. Madenin kapasite artırmasıyla birlikte Tunceli sınırına ve İliç’i aşarak Kemaliye ilçesine kadar genişleyeceği de belirtiliyor.”

“YILDA 11 BİN TON SİYANÜR KULLANACAK”

Zehirli gaz salan şirketin, sülfürik asit kullanımını yıllık 9 bin tondan 122 bin tona çıkardığını da ileri süren Cezayirlioğlu, “Siyanür kullanımı ise yıllık 11 bin ton olacak. Madende ayrıca 16 çeşit çok tehlikeli kimyasal daha kullanılıyor. Halk arasında kezzap olarak bilinen nitrik asit ise bir yıl içinde bin 50 kilogram kullanılacak. ÇED dosyasında yer alan bilgilere göre şirket, 10 adet buharlaştırıcı (evaportörler) inşa edecek. Bu buharlaştırıcılar ile birlikte zehir havuzunda biriken kimyasallar buharlaştırılarak atmosfere salınıyor. Dünyada ikinci bir örneği yok, burası kaçak nükleer tesisten daha tehlikeli” dedi.

“MADENCİLİK FAALİYETİ DEĞİL KİMYASAL BİR İŞLETME VAR”

Bin 746,52 hektar alanı kaplayan Çöpler Altın Madeni Kompleksi, Ekim 2021’de onaylanan Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) raporu ile ikinci kez kapasite artırımı izni aldı. Türk Mimarlar ve Mühendisler Odaları Birliği (TMMOB), ÇED olumlu kararının iptali için dava açmıştı. 13 Nisan’da keşif ve bilirkişi incelemesi yapıldı ancak bu rapor henüz açıklanmadı.

TMMOB adına keşfe katılan İliç Altın Madeni Komisyonu üyesi Metalurji Yüksek Mühendisi Cemalettin Küçük, madenin bölgede büyük bir ekolojik yıkıma sebep olduğunu söyledi.

Madenin bölgenin topografyasını değiştirdiğini anlatan Küçük, “Fırat nehrinin başlangıcı olan Karasu’nun başında siyanür ve birçok kimyasal kullanıldı. Bölge uzun yıllar boyunca kirletildi. Buradaki yıkımın madencilik faaliyeti olmadığını, bunların büyük bir kimyasal işletme olduğunu bildiğimiz için itiraz ediyoruz. İliç gözden uzak kalmış, uzun süredir kimsenin de müdahale etmediği, zaman zaman şahısların dava açtığı ama bütün o davaların reddedildiği bir yer. Buraya kimse sahip çıkmadığı için bir maden kasabası oluşturulmuş” diye konuştu.

TTB: SİYANÜRLÜ LİNÇLEME KESİNLİKLE YASAKLANMALI

Türk Tabipler Birliği ise 25 Mayıs 2021 tarihinde konuya ilişkin paylaştığı görüşte, “Siyanürlü madencilik faaliyetinin dört ana aşamadan oluşur. Bu aşamalar; arama, sıyırma ve patlatma, öğütme ve siyanürleme, atıkların depolanması. Madenciliğin tüm bu aşamaları doğa ve insan sağlığı için farklı tehditler içerir. Biyolojik çeşitlilik, tatlı su varlığı ve insan sağlığını tehdit edecek derecede toksik bir kimyasal olan ‘siyanürlü linçleme kesinlikle yasaklanmalıdır” ifadelerine yer verdi.

“FELAKETİN NE BOYUTLARINI ÖNGÖRMEK MÜMKÜN DEĞİL”

Türk Toraks Derneği tarafından bildirilen görüşte ise tesiste kullanılacak maddelerin hemen hepsinin insan sağlığı ve ekolojik yaşam açısından riskli olduğunun altı çizildi.

Türk Toraks Derneği tarafından verilen görüşte “Bölgenin Fırat Nehri’ne yakınlığı göz önüne alındığında olası bir sızıntı, yıkım riskinin yol açabileceği çevresel bir felaketin ne boyutlara ulaşacağını öngörmek mümkün değildir” ifadeleri kullanılmıştı.

“ESAS ÇEVRESEL RİSK SİYANÜR TARAFINDAN MOBİLİZE EDİLEN AĞIR METALLER”

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kimya-Metalurji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Duman‘ın ÇED raporuna ilişkin değerlendirmesinde esas çevresel riskin siyanür tarafından mobilize edilen ağır metallerden kaynaklandığını vurguladı.

Prof. Dr. Duman, özellikle Arsen (AS) bileşiğinin sulu fazda bulundu ve tehlikeli bir zehir olduğunu belirterek “Fare zehri olarak da bilinen Arsen’in akut etkisi, aşırı miktarda alındığında öldürücü olmasıdır. Kronik etkileri ise şöyledir: cilt kanseri, duyu bozukluğu, refleks kaybı ve depresyon, kansızlık, kalp yetmezliği, kan kanseri, lenf sistemi kanser, karaciğer tümörü, doğuştan sakatlıklar, gelişmesini tamamlamadan doğan bebekler, akciğer kanseri, böbrek yetmezliği ve akıl hastalıkları” görüşünü belirtti.

ÜMİT ÖZDAĞ İNCELEMEDE BULUNDU

Zafer Partisi Genel Başkanı Erzincan İliç’te bulunan altın madeninde incelemelerde bulundu. Genel başkan yardımcıları Mustafa Can ve Lütfü Şehsuvaroğlu ile birlikte İliç’teki altın madeninden basın açıklaması yapan Özdağ, “Erzincan İliç’te siyanür borusu patlamış. Bakanlık heyet göndermiş. Savcı ve jandarma soruşturma açmış. Siyanür tonlarca siyanür Fırat’a karışmış. Ormanlarımız Yanıyor, nehirlerimiz ve toprağımız zehirleniyor” dedi.

TUTANAKTA DİKKAT ÇEKEN DETAY

Öte yandan Çevre Bakanlığı ekiplerinin bölgede yaptıkları inceleme sonucu kaleme alınan tutanakta yaşanan çevre felaketi gözler önüne serildi. Ekipler, imzaladıkları tutanakta “Yaklaşık 20 metreküp siyanürlü solüsyonun eğime bağlı olarak lift27, lift26, lift25 İliç sahası doğu erişim yoluna aktığı” tespiti yer aldı.

Sözcü