T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun, 26.09.2019 tarih ve 9744 sayılı kararıyla; Karaburun Kent Konseyi’nin başvurusu ile başlayan süreç, ilgili kurumların başvuruları ile gelişmiş, uzman raporları ve diğer eklerin incelenmesi ile sonuçlanmıştı. Alınan karar ile Karaburun İlçesine bağlı, mülkiyeti Maliye Hazinesine ait olan, tapunun 116 ada 331 parselinde yer alan Parlak Mahallesi’nin Sazak Köyü, Tapu kaydına “kentsel sit alanı” olarak işlenmişti.

Karaburun Kent Konseyi tarafından ayrıca olarak bundan sonraki süreçte “Koruma Amaçlı İmar Planı” yapılıncaya kadar alana ilişkin geçiş dönemi yapılaşma koşullarına ilişkin bazı görüşler ve talepler de ortaya konularak ilgili kurumlar ve ayrıca kamuoyu ile de paylaşmak için açıklama yapıldı.

Karaburun Kent Konseyi tarafından geçtiğimiz gün yapılan açıklama şöyle:

KARABURUN KENT KONSEYİ’NİN TALEPLERİ

“1. Sazak Köyü Kentsel Sit Alanı kamu mülkiyetindedir. Hiçbir şekilde özel mülkiyet tesis edilmemelidir.

2. Arkeolojik saha araştırmalarına imkân sağlamak amacıyla, Sazak Köyü çevresinde Parlak Mahallesini de içine alacak genişlikte bir bant her türlü imar faaliyetine kapatılarak tampon bölge “Etkileşim Geçiş Sahası” oluşturulmalıdır. Bu alandaki hazine arazileri, hiçbir şekilde şahıslara satılmamalı ve/veya kiralanmamalıdır.

3. Parlak ve Sarpıncık Köylerinde Sazak Köyü’nün mimari yapısıyla benzer, muhtemelen aynı ustalar tarafından yapıldığı düşünülen binalar kolayca görülmektedir. Ayrıca bu iki köy ile Sazak arasında yaşanmışlıklar itibariyle birçok ortak nokta olduğu konusunda yaygın bir kanı ve duyumlar mevcuttur. Dolayısıyla,“Etkileşim Geçiş Sahası ”’nın tanımı itibariyle Sazak’la ve Sazak’ın kültür mirasıyla bütünlük arz eden, tamamlayıcı olan sit alanı dışındaki bölgeler, ancak Sazak Köyü Kentsel Sit Alanı’na uygun bir imar anlayışıyla imar uygulamalarına açık olmalıdır. “Etkileşim Geçiş Sahası”’ndaki özel mülk niteliğindeki arazi, şimdiye kadar olduğu gibi sadece tarım ve hayvancılık faaliyetleri için kullanılmalı, yapılaşmaya kesinlikle açılmamalıdır.

4. Sazak Köyü bulunduğu coğrafyadan ve kültürden ayrı düşünülemez. “Etkileşim Geçiş Sahası” koruma planı öncesinden belirlenmelidir. Bu alanın belirlenmesi aynı zamanda kentsel sit alanının siluetinin korunması açısından da önem arz etmektedir. Sazak Köyü’nün kuzeyinde Sarpıncık Mahallesi’nde bulunan rüzgâr enerji santralleri (RES) köyün siluetini bozmaktadır.

5. Kentsel Sit Alanı’nın ve çevresinin yerelle bağının kesildiği, özel zeytinlik ve RES ile çevrili izole bir yer haline gelmesi engellenmelidir.

6. Tali yol ya da taşıt yolu gibi kentin ulaşım dokusuna ya da bitki örtüsüne zarar verecek alt ve üstyapı inşaatları yasaklanmalıdır. Kentsel sit alanı ve Etkileşim Geçiş Sahasında bitki örtüsünü değiştirecek ve bozacak ağaç dikimi vb. faaliyetler engellenmelidir. Yapı, inşaat, definecilik vb. faaliyetler için cezai yaptırımlar uygulanmalıdır. Bu yaptırımlarla ilgili kamuoyu bilgilendirilmelidir.

7. Karaburun Kent Konseyi Yerleşme ve Mimarlık Tarihi Çalışma Grubu tarafından, Türkiye Bilimler Akademisi şemsiyesi altında “Karaburun Yarımadası Kırsal Yerleşmeler ve Mimarlık Envanteri” başlıklı yürütülen proje kapsamında Sazak ile ilgili yürütülen sürece yönelik bilgi ve belge desteği sağlanacaktır.

8. Koruma Amaçlı İmar Planı’nda köyün olduğu gibi korunması esas olmalıdır. Ancak bir evin etnolojik sergileme amaçlı restorasyonu ve ileride müzeye dönüşme potansiyeli içermek kaydıyla, kilisenin restorasyonu kabul edilebilir ölçü sınırları içindedir.

9. Bilindiği gibi yerleşim birimleri, ölçeği ne olursa olsun orada sürmüş olan yaşamın hafızasını içerir. Doğru verilere ulaşmak için bir yandan alanda arkeolojik araştırmalar yapılırken, diğer yandan da söz konusu bölgede yaşamış olanlarla yapılacak bir sözlü tarih çalışması ve diğer muhtemel verilerin temini çok önemlidir. Bu yönde mevcut olan eski dokümanların teminine ve mümkünse sözlü tarih çalışmasına ve Karaburun’da sözlü tarih ve veri arama çalışmasına Karaburun Kent Konseyi katkıda bulunmaya isteklidir. Bu yönde çalışmalarımız başlamıştır.

10. RES’lerin yol çalışmalarında tahribata uğrayan “Sazak Köyü Kentsel Sit Alanı ”’na giriş ve çıkış patikaları, engelli geçişine de imkân verecek şekilde rehabilite edilmelidir.

Kentsel Sit ilan edilen Sazak Köyü’de “Karaburun Yarımadası ve Ildır Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi” sınırları içinde yer almaktadır.

Karaburun Kent Konseyi olarak; Sazak Köyü için hazırlanacak olan Koruma Amaçlı İmar Planı’nın, çevreye saygılı ve kültürel mirası koruyan bir çizgide olacağını düşünüyor, süreç ile ilgili olarak kesintisiz temas ve dayanışma içinde olmayı istediğimizin bilinmesini istiyoruz. Parlak Mahallesi, Sazak Köyü Kentsel Sit İlanı kararı sonrasında “Koruma Amaçlı İmar Planı” yapılıncaya kadar geçiş dönemi yapılaşma koşullarına ilişkin görüşlerimizin değerlendirmeye alınmasını, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan talep ediyoruz.”