BM Çevre Programı Lideri Andersen, 2023’te iklim değişikliğine bağlı sıcaklık rekorlarının kırılmasının ardından artık ‘emisyonları azaltma konusunda rekor kırmaya başlama’ çağrısı yaptı.

Birleşmiş Milletler (BM), gelecek hafta Birleşik Arap Emirliklerinde başlayacak olan kritik İklim Zirvesi (COP28) öncesinde dünyanın “cehennem gibi” 3°C’lik küresel ısınma yolunda ilerlediği uyarısında bulundu.

BM Çevre Programı (UNEP) tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre günümüzün karbon azaltma politikaları o kadar yetersiz ki bu yüzyılda 3°C ısınmaya ulaşılacak.

Bugüne kadar sanayi öncesi dönemlere kıyasla 1,4°C‘lik sıcaklık artışı kaydedilmiş olmasına rağmen, 2023 yılında sıcaklık rekorları kırıldı ve yoğunlaşan sıcak dalgaları, seller ve kuraklıklar dünya genelinde çok sayıda can kaybına ve geçim kaynaklarının yok olmasına yol açtı. Bilim insanları, sıcaklıkların artmaya devam etmesi halinde çok daha kötüsünün yaşanabileceğini söylüyor. BM Genel Sekreteri António Guterres, dünyanın “cehennem gibi” bir geleceğe doğru ilerlediğini bir kez daha yineledi.

Rapora göre, ülkeler tarafından halihazırda taahhüt edilen politikaların uygulanması, 2100 yılına dek beklenen 3°C’lik küresel ortalama sıcaklık artışını yalnızca 0,1°C azaltmaya yetebilir. Gelişmekte olan ülkeler tarafından mali ve teknik destek alma koşuluyla taahhüt edilen emisyon kesintilerinin uygulamaya konulmasıyla, sıcaklık artışı 2,5°C‘ye düşürülebilir ancak, bu da hâlâ bir felaket senaryosu.

‘İklim değişikliğinden etkilenmeyen hiçbir insan, ekonomi yok’

Raporda, uluslararası düzeyde kabul edilen küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlama hedefine ulaşabilmek için, 2030 yılına dek şu anda öngörülen toplam 22 milyar ton karbondioksitin azaltılması gerekiyor. Bu miktar küresel emisyonların yüzde 42’sine ve dünyanın en fazla emisyona neden olan beş ülkesinin üretimine eşit: Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Japonya.

The Guardian‘ın aktardığına göre, UNEP İcra Direktörü Inger Andersen şunları söyledi:

“Gezegende iklim değişikliğinden etkilenmeyen hiçbir insan ya da ekonomi kalmadı, bu nedenle emisyon, sıcaklık ve aşırı hava koşullarında istenmeyen rekorlar kırmayı bırakmamız gerekiyor. Bunun yerine iğneyi aynı eski yetersiz eylemlere dürtmeyi bırakmalı ve emisyonları azaltma ve iklim finansmanı konusunda rekorlar kırmaya başlamalıyız.”

‘Liderlik başarısızlığı, savunmasızlara ihanet, kaçırılmış bir fırsat’

BM lideri Guterres, COP28’de ülkelerin 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarmayı ve fosil yakıtları net bir zaman dilimiyle aşamalı olarak terk etmeyi taahhüt etmeleri gerektiğini söyledi.

Guterres, Çin ve ABD arasındaki son iklim anlaşmasının olumlu bir adım olduğunu, ancak milyarlarca dolarlık iklim yardımı konusunda verilen sözlerin tutulmamasının ardından gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki güvenin yeniden tesis edilmesi için daha çok şey yapılması gerektiğini sözlerine ekledi.

António Guterres şu ifadeleri kullandı:

“Mevcut eğilimler gezegenimizi 3°C‘lik çıkmaz bir sıcaklık artışına doğru sürüklüyor. Bu bir liderlik başarısızlığı, savunmasızlara ihanet ve kaçırılmış büyük bir fırsattır. Yenilenebilir enerjiler hiç bu kadar ucuz ve erişilebilir olmamıştı. Hala 1,5°C sınırını gerçeğe dönüştürmenin mümkün olduğunu biliyoruz. Bunun için iklim krizinin zehirli kökü olan fosil yakıtların sökülüp atılması gerekiyor. Liderler artık rekor hırs, rekor eylem ve rekor emisyon azaltımı ile planlarına büyük oranda hız vermeli. Yeşil aklama yapmadan, bahaneler uydurmadan.”

BM, kasım başında dünyanın fosil yakıt üreticilerinin gezegenin karbon bütçesini iki kez tüketecek kadar büyük genişlemeler planladıkları konusunda uyarıda bulunmuştu ve uzmanlar bunu “çılgınlık” olarak nitelendirmişti. Kısa bir süre önce yayımlanan bir başka raporda, COP28’e başkanlık edecek olan Sultan Al Jaber‘in CEO’su olduğu, Birleşik Arap Emirlikleri’nin devlet petrol şirketi Adnoc’un, dünyadaki tüm şirketler arasında net sıfır hedeflerine en zararlı genişleme planlarına sahip olduğu tespit edildi.

‘Net sıfır taahhütleri inandırıcı değil’

UNEP’in Kırılan Rekor [Broken Record] başlıklı raporunda, ülkelerin 2050 yılına kadar emisyonları net sıfıra indirme yönündeki uzun vadeli taahhütlerinin tamamının yerine getirilmesi halinde, küresel sıcaklık artışının 2°C ile sınırlandırılabileceği belirtiliyordu.

Ancak rapor, bu net sıfır taahhütlerinin “şu anda inandırıcı bulunmadığı” sonucuna varıyor. Atmosfere salınan karbondioksitin yüzde 80’inden sorumlu olan G20 ülkelerinin hiçbirinin emisyonlarını net sıfır hedefleriyle tutarlı bir hızda azaltmadığı da raporda vurgulanıyor.

Raporun başlığı, aynı zamanda “Bozuk Plak” olarak da yorumlanabilen bir kelime oyunu içeriyor. UNEP bu şekilde ülkelerin sıkça benzer taahhütleri tekrarladığına fakat bir ilerleme kaydetmediğine de işaret ediyor.

‘Bebek adımları değil, cesur adımlar atılması gerek’

BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) tarafından 14 Kasım’da yayınlanan bir başka rapor da UNEP raporuyla hemen hemen aynı noktalara dikkati çekiyor.

Rapor, mevcut ulusal emisyon azaltım taahhütlerinin, küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlamak için gereken yüzde 43’lük emisyon azaltımı yerine, 2030’da küresel emisyonların 2019 seviyelerinin yalnızca yüzde 2 altında olması anlamına geldiğini belirtiyor.

UNFCCC İcra Sekreteri Simon Stiell, “Hükümetler iklim krizini önlemek için bebek adımları atıyor; her şeyin rayına oturması içinse Dubai‘de yapılacak COP28’de cesur adımlar atmaları gerek” dedi.

Al Jaber şu ifadeleri kullandı:

“Artık ertelemeler için zamanımız kalmadı. COP28, bu kritik on yılda [ülkelerin] hedeflerini yükseltme taahhüdünde bulunmaları ve hiç kimseyi geride bırakmadan 1,5°C‘yi ulaşılabilir kılacak sonuçları elde etmek üzere birleşmeleri, harekete geçmeleri ve sonuçlara ulaşmaları için tarihi bir dönüm noktası olmalıdır.”

‘Mevcut anlaşmalar yeniden düzenlenmeli’

Uluslararası Çevre ve Kalkınma Enstitüsü İcra Direktörü Tom Mitchell “İklim eylemi söz konusu olduğunda dünyanın frene basması gerekiyor. Bu da ekonomik, yasal ve finansal statükonun derinlere işlemiş yönlerinin ele alınması demek” dedi.

Mitchell, şirketlerin gelecekteki karlarını azaltacak iklim politikaları konusunda hükümetlere dava açmalarını sağlayan gizli mahkemelerden oluşan bir sistem olan enerji ayrıcalığı anlaşmasına atıfta bulunarak “Büyük petrol şirketlerinin çıkarlarını koruyan uluslararası yatırım rejimi de bunlardan biri” diye ekledi. 

Mitchell, şunları kaydetti:

“Fosil yakıt yatırımcılarını kayıran anlaşmalar ve sözleşmeler, felaket derecesinde ısınmayı önlemek istiyorsak fosil yakıt rezervlerinin çoğunun yerin altında kalması gerektiğini bilmemize rağmen yeşil enerjiye geçişi engelliyor. Emisyonları azaltmak ve Dünya’nın mümkün olduğunca büyük bir kısmını torunlarımız için yaşanabilir kılmak istiyorsak [bu anlaşmalar] yeniden düzenlenmelidir.” (Yeşil Gazete)

Dünya Haberleri