70’li yaşlardaki bir grup İsviçreli kadın, kendi yaş gruplarının, iklim değişikliği kaynaklı sıcak hava dalgalarından daha fazla etkilendiğini savundu. Mahkeme İsviçre’nin karbon salımını azaltma yönündeki taahhütlerinin “son derece gerisinde” kaldığına hükmetti

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) , iklim değişikliğinin etkileri şikayetiyle açılan davada ilk kez bir ülke aleyhine karar verdi.

AİHM‘deki dava, 70’li yaşlardaki bir grup İsviçreli kadın tarafından açıldı. Davacı kadınlar, kendi yaş gruplarının, iklim değişikliği kaynaklı sıcak hava dalgalarından daha fazla etkilendiğini savunuyordu. Mahkeme İsviçre’nin karbon salımını azaltma yönündeki taahhütlerinin “son derece gerisinde” kaldığına hükmetti.

AİHM: İklim Değişikliği İnsan Hakkı İhlalidir

Bu, mahkemenin iklim değişikliği konusunda verdiği ilk karar oldu. Bağlayıcı kararın, Avrupa’daki İngiltere dahil çok sayıda ülke için de emsal olabileceği kaydediliyor.

BBC’nin haberine göre; kendilerini “KlimaSeniorinnen” olarak tanımlayan grup, İsviçre’yi etkileyen sıcak hava dalgaları sırasında evlerini terk edemediklerini ve sağlık sorunları yaşadıklarını savunuyordu.

Mahkeme sonrası Reuters haber ajansına konuşan Rosemarie Wydler-Walti, “Bu sonuca halen inanamıyoruz. Avukatlarımıza ‘Bu gerçek mi’ diye sorduk” diyerek karardan duydukları sevinci aktardı.

AİHM benzer şekilde açılan iki ayrı davayı ise kabul etmedi.

Altı Portekizli genç ve eski bir Fransız belediye başkanı tarafından açılan davalar, Avrupa devletlerinin iklim değişikliği ile yeterince hızlı mücadele etmediğini ve haklarını ihlal ettiğini savunuyordu.

İlgili haber: Tarihi İklim Davası Başlıyor: Davalı 32 Ülke Arasında Türkiye De Var

Mahkemenin verdiği karar ne anlama geliyor?

Karara göre, İsviçre devleti, “özel hayatı ve aile hayatı” garanti altına alan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. Madde’sini ihlal etti.

Ortalama yaşları 73 olan yaklaşık 2500 kadından oluşan “KlimaSeniorinnen” isimli dernek, sağlıklarını tehdit eden iklim değişimi konusunda “İsviçre yetkililerinin başarısızlıklarını” dava etmişti.

Mahkeme İsviçre devletinin derneğe üç ay içinde 80 bin euro ödemesine de karar verdi.

İsviçreli derneğinin avukatı Cordelia Bahr, mahkeme kararıyla “iklimi korumanın bir insan hakkı olduğunun tespit edildiğini” söyledi.

Küresel Yasal Eylem Ağı isimli sivil toplum kuruluşundan Gerry Liston, verilecek lehte bir kararın “Paris 2015 Anlaşması’nın imzalanmasından bu yana Avrupa için iklim değişikliği konusunda en önemli yasal gelişme” olabileceğini söylemişti.

İsviçre hükümetine karar sonrası yapılan açıklamada, alınması gereken önlemlerin inceleneceği kaydedildi.

İsviçre’yi mahkemede temsil eden avukat Alain Chablais, atılacak adımların “biraz zaman” alabileceğini söyledi.

Öte yandan ülkenin en büyük sağ görüşlü siyasi partisi kararı “skandal” ve “ülkenin içişlerine müdahale” olarak tanımladı.

En sıcak Mart

İsviçreli “KlimaSeniorinnen” grubundan 76 yaşındaki Elisabeth Smart, BBC’ye karar sonrası yaptığı değerlendirmede İsviçre’de on yıllar içinde yaşanan değişimi örnek gösterdi.

Kararın dokuz senede çıktığının hatırlatılması üzerine Smart, “Bazılarımız sallanan sandalyede oturup, örgü örmek için yaratılmamışız” dedi.

Hükümetler küresel ölçekte petrol, kömür ve gaz gibi dünya atmosferini ısıtan fosil yakıtların kullanımını azaltmak için resmi vaatlerde bulundu.

Ancak bilim insanları sözü verilen dönüşümün çok yavaş gerçekleştiğini savunuyor.

Paris İklim Anlaşması‘nın belirlediği düzenlemeler küresel ısınmanın sanayileşme öncesi döneme kıyasla 2 derecenin altında tutulmasını, sınır hedefin de 1.5 derece olmasını öngörüyordu.

AİHM’in İsviçre aleyhine verdiği kararda, ülkenin hedeflerine ulaşma konusunda çok yavaş hareket ettiği ve bu yöndeki politikalarında “kilit boşluklar” olduğuna hükmedildi.

1940’dan bu yana iklim hareketlerini takip eden Era5-ECMWF modelleri, 2024 Mart ayının en sıcak Mart olarak tarihe geçtiğini duyurdu.

Son 10 aya ait veriler, her ay en sıcak ay rekorunun kırıldığını gösteriyor.

Kaynak: BBC