Pazartesi günü Bakü’de başlayacak ve iki hafta sürecek BM İklim Zirvesi-COP29’da gelişmekte olan ülkelerin en büyük beklentisi iklim finansmanı konusunda ilerleme kaydedilmesi.

BM İklim Değişikliği Zirvesi (COP29), 11 Kasım Pazartesi günü Azerbaycan‘ın başkenti Bakü‘de başlıyor. İki hafta sürecek zirveye yaklaşık 50.000 kişinin katılması bekleniyor.

Ancak bu yılki COP’a lider katılımı oldukça zayıf. En büyük kirleticilerden; ABD’den ne mevcut başkan Joe Biden ne de yeni Başkanı Donald Trump zirvede yer almayacak. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Olaf Scholz da zirveye katılmayacak.

Avrupa’dan Çekya, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Polonya ve İspanya’dan liderler katılacaklarını bildirdi. Türkiye de katılımcılar arasında. Türkiye pavilyonunda etkinlikler yapacak kurumlar arasında ise Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR da bulunuyor. SOCAR’ın Türkiye’de de büyük yatırımları var.

ABD ne yapacak?

Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazanması ile birlikte ABD’nin daha fazla petrol ve doğalgaz sondajı yapmaya çalışması ve Paris Anlaşması‘ndan bir kez daha çekilmesi bekleniyor. Ancak uzmanlar Biden yönetimi tarafından belirlenen iklim politikalarının birçoğunun hem ülke içinde hem de UNFCCC bağlamında dirençli kalacağını düşünüyor.

COP29’da Biden yönetiminin yeni bir iklim finansmanı hedefinin gerçekleştirilmesinde stratejik bir rol oynamaya devam etmesi bekleniyor. Net Zero Policy Lab tarafından hazırlanan yeni bir rapor, ABD’nin temiz enerji ekonomisinden çekilmesi halinde Avrupa, Çin, Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerin on milyarlarca dolarlık yeni fırsatlar elde edeceğini gösteriyor.

‘En sıcak yıl’ müzakereleri

Müzakereciler  2024’ün yine tarihin en sıcak yılı olacağını bilerek müzakerelere oturacak. Gezegen şu anda, insanlar yaşamak ve tarım yapmak için güvenli yerler seçmeye başlamadan çok önce, 120.000 yıldır en sıcak dönemini yaşıyor. İlk kez bu yıl, ortalama sıcaklıkların insanların fosil yakıtları yakmaya başlamasından önceki sıcaklıklardan 1,5 C’den daha fazla olması bekleniyor. Ancak bu henüz Paris Anlaşması sınırının aşıldığı anlamına gelmiyor, çünkü daha uzun bir zaman dilimindeki sıcaklıklara atıfta bulunuyor.

İklim finansı en önemli konu

COP29’da yeni bir iklim finansmanı hedefi olan Yeni Toplu Sayısallaştırılmış Hedef (NCQG) üzerinde anlaşmaya varılması gerekiyor. Yeni hedefe ilişkin görüşmeler son üç yıldır devam ediyor ve Bakü’de kritik bir döneme girildi.

OECD‘ye göre 100 milyar dolarlık orijinal taahhüt ilk kez 2023 yılında yerine getirildi. Bu yıl ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin 1 ila 1,3 trilyon dolar arasında talepte bulunmasıyla trilyonlarca dolarlık bir iklim finansmanı hedefine ulaşmayı hedefliyor. Bir anlaşmaya varılması, enerji dönüşümünde gelişmekte olan ülkelerin desteklenmesi açısından kilit önem taşıyor.

Azerbaycan’ın konumu

COP29 Başkanlığı, konferans için 14 girişimini tanıttı. Petrol ve doğal gaz ihracatçısı olan ülke, ‘kritik derecede yetersiz’ bir NDC’ye sahip olarak değerlendiriliyor ve petrol ve doğal gaz yatırımlarını (2035 yılına kadar %14 oranında) artırmayı planlıyor. Girişimleri arasında 1 milyar dolarlık İklim Finansmanı Eylem Fonu da yer alıyor; başarılı bir şekilde başlatılması halinde fosil yakıt üreticisi ülkeler ve şirketler iklim finansmanına katkıda bulunacak.

Fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması: NDC baskısı

COP lider Troykası’ndan Azerbaycan ve Brezilya ile birlikte  Birleşik Krallık’ın COP’un ilk günlerinde yeni iklim planlarını açıklamaları bekleniyor. Birleşik Arap Emirlikleri geçtiğimiz günlerde yeni bir NDC açıklamış, ancak uzmanlar bunun 1,5 C hedefini karşılamakta yetersiz kaldığını söylemişti.

Şubat 2025’e kadar açıklanması gereken yeni iklim hedeflerini kapsayan NDC’lerin (Ulusal Olarak Belirlenen Katkı)  ülkelerin fosil yakıtlardan ‘uzaklaşmayı’ taahhüt etmesi ve yenilenebilir enerji kapasitesi ve enerji verimliliği için hedefler belirlenmesi bekleniyor.

Eylül ayında 20 kuruluş, hükümetlerin Şubat 2025’e kadar hazırlamaları gereken NDC’lerin 1,5°C hedefini karşılayıp karşılamadığını belirleyen on temel soruyu içeren mektubu liderlerle paylaşmıştı.

Karbon bütçeleri yayımlanacak

Karbon emisyonları ve Paris Anlaşması hedeflerine yönelik ilerleme ölçümü için yıllık altın standart raporu olan Küresel Karbon Bütçesi, geçtiğimiz yılın küresel bir görüntüsü, 2024 projeksiyonları ve liderleri ve geride kalanları anlamaya yardımcı olmak için ülke düzeyinde verilerle 13 Kasım’da yayınlanacak.

Bilim insanları iklim sisteminde gördükleri değişiklikler konusunda endişeli. Küresel İklim Değişikliği Göstergeleri her yıl bir ‘sağlık raporu’ yayınlıyor ve trendler tümüyle yanlış yönde ilerliyor. Uluslararası Kriyosfer İklim İnisiyatifi, ‘2°C’nin çok yüksek‘ olduğunu ve deniz seviyesindeki yükselmenin uyum sağlanamayacak bir hızda olacağını söylüyor. Araştırmacılar ayrıca aşım konusunda uyarılarda bulundular ve en iyi ve en güvenli seçeneğin sıcaklıkları mümkün olduğunca düşük tutmak olduğunu yineledi. (Yeşil Gazete)

Türkiye Petrol Şirketi SOCAR’a COP29’da Kapılarını Açtı!

Türkiye’nin COP29 boyunca pavilyonunda etkinlikler yapacak kurum ve kuruluşlar arasında SOCAR Türkiye de yer aldı. Petrol şirketi “sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği” başlığı altında bir toplantı düzenleyecek.

Türkiye’den STK’lar duruma tepki gösterirken, 350 Ankara “Türkiye’nin COP29’da petrol şirketine kucak açtığını” söyledi. Azerbaycan’ın Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanı ve COP29 Başkanı Muhtar Babayev, bakanlık görevinden önce 6 yıl boyunca Azerbaycan’ın devlet petrol şirketi SOCAR’da çalışmıştı.

BAE’de yapılan COP28 müzakerelerinde COP29’un Bakü’de düzenlenmesi kararı, 2024 BM iklim zirvesinin yeri konusunda aylardır süren jeopolitik çıkmazı çözmüştü. Azerbaycan’ın teklifi, onlarca yıldır süren çatışmaların ardından yakın zamanda temel barış anlaşması ilkelerini kabul eden Ermenistan da dahil olmak üzere yaklaşık 200 ülkeden onay almıştı.

Yeni yayımlanan bir rapor, COP29 küresel iklim zirvesine ev sahipliği yapacak Azerbaycan’ın önümüzdeki 10 yılda fosil gaz üretiminde büyük bir artış göstereceğini ortaya koymuştu. Araştırmaya göre, Azerbaycan’ın devlet petrol ve gaz şirketi SOCAR ve ortakları, ülkenin yıllık gaz üretimini bugün 37 milyar metreküpten 2033 yılına kadar 49 milyar metreküpe çıkaracak. SOCAR ayrıca, 2026 yılına kadar Avrupa Birliği’ne gaz ihracatını %17 artırma kararı aldı.

Uluslararası Enerji Ajansı, 2021 yılında, karbon emisyonlarının 2050 yılına kadar sıfıra düşürülmesinin yeni fosil yakıt keşifleri yapılmamasından geçtiğini açıklamıştı. Tüm bu açıklamalara rağmen SOCAR, 2023 yılında sermaye harcamasının %97’sini petrol ve gaz projelerine yönlendirmeye başladı. Şirket, Azerbaycan COP29 ev sahibi olarak atandıktan birkaç hafta sonra ise “yeşil enerji bölümü”nü devreye sokarak, rüzgar, güneş ve karbon yakalama teknolojilerine yatırım vaadinde bulundu. Ancak rapora göre, SOCAR’ın yenilenebilir enerji faaliyetleri önemsiz seviyelerde seyrediyor.

Dünyanın Önde Gelen Liderleri COP29’a Katılmıyor

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği 29. Taraflar Konferansı’na (COP29) ekonomik anlamda büyük ülkelerin liderleri konferansa katılmayacak. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, COP29’a katılmayacak. ABD Başkanı Joe Biden da etkinliğe katılmayacak. Brezilya Cumhurbaşkanı Lula da Silva ise geçen ay geçirdiği yaralanma nedeniyle COP29’a yapacağı seyahati iptal etti.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de, Brüksel’deki politik gelişmeler nedeniyle COP29 iklim zirvesine katılmayacak bir diğer önemli isim. Bir Komisyon sözcüsü, Salı günü Reuters’a yaptığı açıklamada, “Komisyon geçiş aşamasında ve başkan bu nedenle kurumsal görevlerine odaklanacak” dedi. AB, zirvede Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ve bloğun iklim politikası sorumlusu Wopke Hoekstra tarafından temsil edilecek. Çin, Japonya, Avustralya ve Meksika da BM’nin COP29 liderler konuşmaları için hazırladığı son gündemde yer almadılar.

Edinilen bilgilere göre, en az 100 devlet ve hükümet başkanının Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenecek zirveye katılacak. Çekya, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Polonya ve İspanya, lider düzeyinde katılım sağlayacaklarını açıklayan ülkelerden bazılarını oluşturuyor.

COP29, 18-19 Kasım tarihlerinde Brezilya’da gerçekleşecek G20 Zirvesi ile de çakışırken, bu zirvede de liderler, iklim geçişini finanse etme çabalarını müzakere edecekler.

Asya Toplumu Politikası Enstitüsü’nden (Asia Society Policy Institute) iklim diplomasi uzmanı Li Shuo, ülkelerin daha fazla finansman sağlamak için sundukları gerçek taahhütlerin, COP29’a hangi ülkelerin liderlerinin katılım sağlayacağından daha önemli olduğuna dikkat çekti. Liderlerin COP’ta yer almalarının olması her zaman gerekli olduğunu belirten Shıo, “Ancak onların varlıklarından daha önemli olan, ülkelerin masaya koydukları gerçek taahhütlerdir” dedi.

Papua Yeni Gine COP29’a Büyük Kirleticilerin Eylemsizliği Nedeniyle Katılmayacak

Papua Yeni Gine’nin Dışişleri Bakanı, kararın, ülkesi gibi iklim değişikliğinin yükünü çeken ancak küresel topluluktan çok az veya hiç anlamlı destek görmeyen ulusların hissettiği geniş hayal kırıklığını yansıttığını vurguladı.

Dışişleri Bakanı Justin Tkatchenko karar hakkında şunları söyledi: “Papua Yeni Gine bu tavrı tüm küçük ada uluslarının yararına alıyor. Halkımız iklim değişikliğinin yıkıcı sonuçlarına katlanırken, boş sözlere ve eylemsizliğe artık tolerans göstermeyeceğiz.”

Tkatchenko, uluslararası toplumun mali ve manevi taahhütlerini yerine getiremediğini, Papua Yeni Gibi gibi daha küçük ulusların giderek sıklaşan ve şiddetli iklim olayları karşısında kendi başlarının çaresine bakmak zorunda kaldıklarını söyledi ve şöyle devam etti: “Büyük kirleticilerin vaatleri boş laflardan başka bir şey değil. Halkımızı korumak için ihtiyacımız olan önemli fonlara erişmemizi engelliyorlar. Girişimlerimize rağmen bugüne kadar tek bir destek alamadık.”

Tkatchenko, kararın Papua Yeni Gine gibi iklim değişikliğinin yükünü çeken ancak küresel topluluktan çok az veya hiç anlamlı destek görmeyen ulusların hissettiği daha geniş hayal kırıklığını yansıttığını vurguladı. (İklim Haber)

Thunberg, COP29 iklim zirvesini boykot ettiğini duyurdu

İklim aktivisti Greta Thunberg, Azerbaycan’da düzenlenecek COP29 iklim zirvesini boykot ettiğini duyurdu. OC Media ile yaptığı bir röportajda Thunberg, Bakü’deki iklim konferansına katılmak yerine Tiflis’teki protestolara katılmaya karar vermesinin nedenini açıkladı. Thunberg, Azerbaycan’ın ev sahibi rolüne karşı çıktı ve zirvenin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) çerçevesinde yapılmasını” aşırı ikiyüzlülük” olarak niteledi.

Greta Thunberg, “Azerbaycan, fosil yakıtlara derinden bağımlı bir ülke ve Azerbaycan rejimi fosil yakıt üretimini daha da genişletmeyi planlıyor” dedi ve “Azerbaycan gibi otoriter, petrol bağımlısı bir devletin COP gibi küresel bir iklim etkinliğine ev sahipliği yapmasına izin verilmesi şok edici. Bu karar sadece iklimi etkilemiyor, aynı zamanda çevre ve insan hakları ihlallerinden mustarip olanlara da bir hakaret” diye konuştu.

Dünya Haberleri